พัฒนาการของมนุษย์ยุคประวัติศาสตร์ในดินแดนไทย แสดงให้เห็นถึงการก่อกำเนิดของอาณาจักร การติดต่อค้าขายกับต่างชาติ และการรับศาสนาและวัฒนธรรมจากอินเดียและจีน จนกลายเป็นรากฐานสำคัญของสังคมไทยในเวลาต่อมา

1. ความหมายของยุคประวัติศาสตร์

ยุคประวัติศาสตร์ หมายถึง ช่วงเวลาที่มนุษย์เริ่มมีการรู้จักบันทึกเหตุการณ์ และเรื่องราวต่างๆ ด้วยตัวอักษรหรือสัญลักษณ์ ทำให้เราสามารถศึกษาความเป็นมา และพัฒนาการของผู้คนในอดีตได้อย่างชัดเจน ยุคประวัติศาสตร์ในดินแดนไทยเริ่มต้นเมื่อมีการติดต่อกับอินเดียและจีน ทำให้เกิดการนำเอาตัวอักษรและวัฒนธรรมเข้ามาใช้

2. พัฒนาการในดินแดนไทยในยุคประวัติศาสตร์

2.1 การก่อกำเนิดชุมชนและอาณาจักร

ในดินแดนไทยยุคประวัติศาสตร์ มีการก่อตั้งอาณาจักร และบ้านเมืองหลายแห่งที่มีความเจริญรุ่งเรือง เช่น

อาณาจักรฟูนัน

ฟูนันเป็นอาณาจักรแรกๆ ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ตั้งอยู่บริเวณลุ่มแม่น้ำโขงตอนล่าง ชาวฟูนันมีความสามารถในการเดินเรือ และค้าขายกับต่างชาติ โดยเฉพาะอินเดียและจีน ทำให้ฟูนันเป็นศูนย์กลางการค้าและเผยแพร่วัฒนธรรมในภูมิภาคนี้

อาณาจักรทวารวดี

อาณาจักรทวารวดีตั้งอยู่บริเวณลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา และพื้นที่ภาคตะวันตกของไทย มีพุทธศาสนาเป็นศูนย์กลางความเจริญ มีการสร้างพระพุทธรูป พระเจดีย์ และศิลาจารึกเพื่อแสดงถึงความศรัทธาในพระพุทธศาสนา ทำให้เป็นอาณาจักรที่เผยแพร่พุทธศาสนาอย่างกว้างขวาง

อาณาจักรศรีวิชัย

ศรีวิชัยตั้งอยู่ในบริเวณคาบสมุทรมลายู มีความรุ่งเรืองทางการค้าทางทะเล เพราะอยู่ในทำเลสำคัญที่เชื่อมระหว่างมหาสมุทรอินเดียกับทะเลจีนใต้ นอกจากนี้ ยังเป็นศูนย์กลางการศึกษาพุทธศาสนามหายาน ทำให้มีพระภิกษุ และนักปราชญ์จากต่างแดนเดินทางมาศึกษา

อาณาจักรลพบุรี (ละโว้)

ลพบุรีตั้งอยู่บริเวณภาคกลางของไทย ได้รับอิทธิพลทางศิลปะและวัฒนธรรมจากเขมร มีการสร้างปราสาทหินและศาสนสถานอันงดงาม เช่น ปรางค์สามยอด เมืองลพบุรีจึงเป็นศูนย์กลางด้านการเมือง ศาสนา และศิลปกรรมที่สำคัญ

2.2 การติดต่อกับต่างชาติ

อาณาจักรต่างๆ ในดินแดนไทยเจริญรุ่งเรืองเพราะมีการติดต่อค้าขายกับอินเดีย จีน และประเทศตะวันตก การค้าขายไม่เพียงนำมาซึ่งสินค้ามีค่า เช่น ผ้าไหม เครื่องเทศ และโลหะเท่านั้น แต่ยังนำวัฒนธรรม ความเชื่อ และศาสนาเข้ามาด้วย ทำให้บ้านเมืองในดินแดนไทยมีความเจริญทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม

2.3 ศาสนาและวัฒนธรรม

ศาสนาที่เข้ามามีบทบาทสำคัญคือ พุทธศาสนา และศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ซึ่งมาจากอินเดีย

- พุทธศาสนา มีทั้งนิกายเถรวาทและมหายาน ส่งผลให้เกิดการสร้างวัด เจดีย์ และพระพุทธรูปมากมาย

- ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู มีอิทธิพลต่อการปกครอง ความเชื่อ และประเพณี เช่น การบูชาเทพเจ้า การสร้างปราสาทหิน และพิธีกรรมสำคัญของกษัตริย์

2.4 ศิลปกรรมและตัวอักษร

ในยุคนี้ เริ่มมีการสร้างงานศิลปกรรมที่งดงาม เช่น พระพุทธรูป พระเจดีย์ ปราสาทหิน และงานจิตรกรรม นอกจากนี้ ยังมีการใช้ศิลาจารึกเพื่อบันทึกเรื่องราวสำคัญ เช่น พระนามกษัตริย์ คำสอนทางศาสนา และเหตุการณ์ในสังคม การมีตัวอักษรนี้เองที่แสดงถึงการเข้าสู่ยุคประวัติศาสตร์อย่างแท้จริง