ผังมโนทัศน์สาระการเรียนรู้

พลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตย
ประชาธิปไตย เป็นระบอบการปกครองที่ประชาชนมีมีส่วนร่วมทางการเมืองการปกครอง และมีสิทธิเสรีภาพในเรื่องต่าง ๆ ภายใต้ขอบเขตของกฎหมาย พลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตยมีความหมายว่า “ประชาชนที่อยู่ร่วมกันและปฏิบัติต่อกันด้วยความเคารพซึ่งกันและกัน ไม่ก้าวก่ายสิทธิและเสรีภาพของผู้อื่น เคารพกฎเกณฑ์ของสังคม มีความรับผิดชอบ และใช้สติปัญญาแก้ไขปัญหา และทำประโยชน์แก่สังคม”
พลเมืองมีสถานภาพ 2 ประเภท คือ สถานภาพโดยกำเนิด (ascribed status) เช่น เชื้อชาติ เพศ และสถานภาพที่ได้มาภายหลัง (achieved status) เช่น อาชีพ ผลที่เกิดจากสถานภาพดังกล่าวทำให้เกิดสิทธิและหน้าที่ เช่น บิดามารดามีหน้าที่เลี้ยงดูบุตร และมีเกียรติตามสถานภาพ เช่น บิดามารดามีหน้าที่เลี้ยงดูบุตร
พลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตยต้องประพฤติตนให้สมกับสถานภาพหรือบทบาทของตน รู้จักรักษาสิทธิและเสรีภาพของตน พร้อมทั้งปฏิบัติตนตามหน้าที่

หน้าที่ของพลเมืองในสังคมประชาธิปไตย ได้แก่
1. หน้าที่ตามรัฐธรรมนูญ
     1) หน้าที่พิทักษ์รักษาชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข
     2) หน้าที่ป้องกันประเทศ รักษาผลประโยชน์ของชาติ และปฏิบัติตามกฎหมาย
     3) หน้าที่ไปใช้สิทธิเลือกตั้ง
     4) หน้าที่รับราชการทหาร ช่วยป้องกันและบรรเทาภัยพิบัติสาธารณะ เสียภาษีอากร ช่วยเหลือราชการ รับการศึกษาอบรม พิทักษ์ปกป้อง และสืบสานศิลปวัฒนธรรมของชาติและภูมิปัญญาท้องถิ่น และอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
     5) บุคคลที่เป็นข้าราชการหรือบุคลากรฝ่ายรัฐมีหน้าที่ดำเนินการให้เป็นไปตามกฎหมายเพื่อรักษาผลประโยชน์ของส่วนรวม อำนวยความสะดวก และให้บริการแก่ประชาชนตามหลักธรรมาภิบาล
2. หน้าที่ทางการเมือง
     1) การศึกษาเรื่องการเมือง เช่น ติดตามข่าวสาร การบริหารงานของรัฐบาล
     2) การให้ความร่วมมือกับรัฐบาล ได้แก่ การแสดงความคิดเห็น ยอมรับและปฏิบัติตามนโยบายของรัฐบาล
     3) การมีส่วนร่วมทางการเมือง เช่น ออกเสียงเลือกตั้ง เข้าเป็นสมาชิกทางการเมือง

3. หน้าที่และความรับผิดชอบทางสังคม
     1) การเคารพในสิทธิและเสรีภาพ
     2) การเคารพในสิทธิความเป็นมนุษย์ของบุคคลอื่น
     3) การสร้างความเป็นประชาธิปไตยให้เกิดขึ้นในสังคม

แนวทางส่งเสริมการปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตย
แนวทางส่งเสริมการปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตยประกอบด้วย 3 แนวทาง คือ
1. การส่งเสริมให้เกิดความเชื่อในระบอบประชาธิปไตย ประกอบด้วย การเชื่อในเรื่องความเป็นมนุษย์ คือ เคารพในคุณค่าและเกียรติของผู้อื่น และเชื่อในระบอบประชาธิปไตย คือ เชื่อว่าการปกครองระบอบประชาธิปไตยเป็นการปกครองที่ดีที่สุด
2. การส่งเสริมให้เกิดการปฏิบัติตามวิถีประชาธิปไตย ประกอบด้วย การปฏิบัติตนที่แสดงถึงการเคารพในสิทธิและเสรีภาพ การปฏิบัติตนตามหลักของกฎหมาย และการปฏิบัติต่อทุกคนอย่างเสมอภาค
3. การส่งเสริมให้เกิดบุคลิกภาพประชาธิปไตย ประกอบด้วย การมีความรับผิดชอบ การรับฟังและแสดงความคิดเห็น การช่วยเหลือตนเอง และการทำงานร่วมกับบุคคลอื่น

Key Word  ประชาธิปไตย  พลเมือง  หน้าที่ตามรัฐธรรมนูญ  หน้าที่ทางการเมือง  หน้าที่และความรับผิดชอบทางสังคม

แหล่งที่มาของเนื้อหา : สำนักพิมพ์วัฒนาพานิช www.wpp.co.th