p’ plook ขอบอก

Q: สวัสดีค่ะพี่ปลูก คำว่า “ขึ้นคาน” ที่หนูกับเพื่อนๆ ชอบแซวคนไม่มีแฟน หรือเวลาที่คนใช้เรียกผู้หญิงที่แก่และโสด มันเกี่ยวกับคานบ้านอย่างไรคะ

A: สวัสดีครับกระต่าย ถามแบบนี้พี่ปลูกเดาไม่ถูกเลยว่า “มีเจ้าของ” หรือ “เป็นเจ้าของ” คานกันแน่ ล้อเล่นครับ :) ที่มาที่ไปของสำนวน “ขึ้นคาน” เพราะในอดีตบ้านเรือนส่วนใหญ่อยู่ติดริมน้ำ มีเรือเป็นพาหนะหลัก เมื่อเรือชำรุดเสียหายต้องซ่อมแซม จะต้องยกเรือขึ้นมาซ่อมบนฝั่งซึ่งมีที่รับเรือรอไว้ ขุนวิจิตรมาตราสันนิษฐานว่า สำนวนขึ้นคานมาจากการนำเรือที่จะซ่อมขึ้นมาบนบก ซึ่งต้องทำฐานไว้รองเรือในขณะซ่อม เรียกว่า “คานเรือ” เรืออยู่บนคานไม่ได้นำลงมาใช้เรียกว่า “ขึ้นคาน” เมื่อเรือห่างน้ำก็ไม่เกิดคุณค่าใด จึงนำเอาคำว่าขึ้นคานมานิยามหญิงที่ยังไม่แต่งงานจนล่วงเลยวัยสาวไปแล้วนั่นเอง ไม่ได้เกี่ยวอะไรกับคานบ้านหรือหญิงที่ไม่ได้ออกเรือนเลยครับผม

ที่มา: นิตยสาร plook ฉบับที่ 32 เดือนสิงหาคม 2556
ขอบคุณภาพประกอบจาก : www.postjung.com