หลักการฟังและการดู

             การฟังและการดู เป็นทักษะที่สำคัญในการสื่อสาร และการเรียนรู้เพื่อเพิ่มพูนประสบการณ์ชีวิต เพราะเป็นกระบวนการในการรับรู้ความหมายของสิ่งที่ได้ยิน/ได้เห็น ด้วยการตีความ ทำความเข้าใจ เกี่ยวกับความรู้ คติชีวิต ความเพลิดเพลินและความจรรโลงใจที่ได้รับ ทั้งนี้การกำหนดจุดมุ่งหมายของการฟังและการดูจะช่วยให้เกิดความตั้งใจและได้รับประโยชน์มากขึ้น โดยวิธีการฟังและการดูให้เกิดประสิทธิภาพต้องอาศัยความรู้ด้านภาษาและประสบการณ์ที่เกี่ยวข้องกับเรื่องนั้น อีกทั้งต้องรับฟังความคิดเห็นผู้อื่น มีวิจารณญาณในการสรุปเรื่องและต่อยอดความรู้

แผนภูมิแสดงลำดับขั้นการฟัง

การพัฒนาประสิทธิภาพการฟังและการดู

แผนภูมิแสดงลำดับขั้นการดู

          ๑. การตั้งจุดประสงค์ โดยตั้งจากหัวเรื่องที่ฟังและดู จะช่วยให้เรามีหลักในการรับสาร และสามารถตรวจสอบได้ว่าเราบรรลุเป้าหมายในการฟังและการดู(เพื่อความรู้ บันเทิง จรรโลงใจ) มากน้อยเพียงใด

          ๒. การสรุปความ/บันทึกความรู้ โดยจับเฉพาะประเด็นสำคัญ แยกแยะความคิดเห็น/ข้อเท็จจริง แล้วเรียบเรียงและจัดเก็บข้อมูลไว้อย่างเป็นระบบด้วยภาษาที่กระชับ เข้าใจง่าย เพื่อใช้เป็นแหล่งอ้างอิงต่อไป

          ๓.  การจับประเด็น/ใจความสำคัญ ข้อความหนึ่ง ๆ มักประกอบด้วยใจความสำคัญและพลความ ดังนั้นต้องฟังและดูเรื่องราวทั้งหมด แล้วตอบคำถามให้ได้ว่าใคร ทำอะไร ที่ไหน เมื่อไหร่ อย่างไร

          ๔.  การใช้น้ำเสียง ถ้อยคำ และกริยาท่าทางของผู้พูด บางคำอาจมีเสียงใกล้เคียงกันแต่ความหมายต่างกัน หรือบางคำอาจมีเสียงต่างกันแต่สื่อความหมายเดียวกัน จึงต้องพิจารณาถึงความหมายและเสียงของคำ รวมถึงลักษณะและความหมายแฝง เพื่อให้เข้าใจเจตนาที่แท้จริงของผู้พูด โดยอาศัยประสบการณ์และบริบท

          ๕. การวินิจฉัยข้อเท็จจริงและข้อคิดเห็น โดยสังเกตจากการใช้ถ้อยคำ เช่น คิดว่า..., น่า (จะ)..., พึง..., สรุปว่า..., ควรจะ.., คง (จะ)..., เข้าใจว่า... มักแสดงความคิดเห็น

มารยาทในการฟังและการดู

          ควรไปถึงก่อนเวลาด้วยกริยามารยาทที่สำรวม หากมีข้อสงสัยควรซักถามเมื่อมีโอกาส และควรให้เกียรติผู้พูดหรือผู้แสดงโดยระหว่างการแสดงหรือการบรรยายไม่ควรทำการใด ๆ ที่จะทำให้ผู้แสดงเสียสมาธิ เมื่อจบการรับชมก็ควรปรบมือแสดงความชื่นชมด้วย

สรุป

          การฟังและการดูอย่างมีประสิทธิภาพ ผู้ฟังและผู้ดูต้องกำหนดจุดมุ่งหมาย วิธีการ และรักษามารยาทในการฟังและการดู อีกทั้งยังต้องสามารถจับใจความสำคัญ แยกแนะข้อเท็จจริง/ข้อคิดเห็น สรุปประเด็น และจดบันทึกความรู้ได้

คำสำคัญ   การฟัง, การดู 

แหล่งที่มา : สำนักพิมพ์วัฒนาพานิช www.wpp.co.th