ส่วนประกอบของคอมพิวเตอร์
     คอมพิวเตอร์ถือเป็นเครื่องมือที่ช่วยคำนวณและวิเคราะห์ข้อมูล โดยคอมพิวเตอร์สามารถปฏิบัติงานตามคำสั่งที่เรามอบให้ได้อย่างถูกต้องและแม่นยำ คอมพิวเตอร์จะต่างจากเครื่องใช้ไฟฟ้าชนิดอื่น โดยเครื่องไฟฟ้าชนิดอื่นจะทำการเป็นขั้นตอน และแน่นอน ไม่สามารถที่จะพลิกแพลงได้ แต่คอมพิวเตอร์จะเป็นการทำงานแบบขั้นตอน แต่คอมพิวเตอร์สามารถที่จะเพิ่มทางเลือกอื่นได้อีก หลายทางเลือก ขึ้นอยู่กับอุปกรณ์ต่าง ๆ ของเครื่องคอมพิวเตอร์ 

อุปกรณ์ของคอมพิวเตอร์
     ในการทำงานของคอมพิวเตอร์จะต่างจากเครื่องใช้ไฟฟ้าชนิดอื่นอย่างเห็นได้ชัดคือ คอมพิวเตอร์จะใช้ซอฟต์แวร์ เป็นตัวไปบังคับ ฮาร์ดแวร์อีกทอดหนึ่ง ดังนั้นคอมพิวเตอร์จะประกอบด้วยอุปกรณ์สำคัญ 2 ระบบคือ
     1. ฮาร์ดแวร์ (Hardware) คือ อุปกรณ์ต่าง ๆ ที่รวมกันเป็นเครื่องคอมพิวเตอร์ 1 เครื่อง โดยในส่วนของฮาร์ดแวร์นี้จะเป็นอุปกรณ์สามารถจับต้องได้  ส่วนประกอบของฮาร์ดแวร์แบ่งออกเป็น 4 ส่วนดังนี้

          1.1 อุปกรณ์นำข้อมูลเข้า (Input) ประกอบด้วย แป้นพิมพ์และเมาส์ กล้องดิจิตอล เครื่องสแกน เป็นต้น
          1.2 หน่วยประมวลผล นำข้อมูลจากแป้นพิมพ์นำมาประมวล หรือการพิมพ์เอกสาร นำข้อมูลจากล้องกลายเป็นภาพ แล้วนำข้อมูลทั้งสองมาประมวลผลโดยใช้โปรแกรมประยุกต์เป็นแผ่นพับหรือโปสเตอร์ ส่วนประกอบของหน่วยนี้ ได้แก่  CPU,RAM,HARDDISK,VGA,CARD Mainboard เป็นต้น
          1.3 หน่วยแสดงผล ส่วนที่ 3 ได้แก่ Output หรือหน่วยแสดงผล ซึ่งแบบนี้จะแสดงผลออกมากล่าวคือหลังจากที่มีการับข้อมูลต่างๆ จากหน่วย Input แล้วนำมาประมวลผลที่หน่วยที่ 2 ออกมากลายเป็นต้นฉบับของงานพิมพ์จากนั้น ถ้าต้องการจำผลงานต่าง ๆ มาพิมพ์ออกมาเป็นรูปเล่มหนังสือ ต้องผ่านกระบวนการขั้นที่ 3 คือ Output เช่น เครื่องพิมพ์ ที่จะพิมพ์ออกมาในรูปแบบของกระดาษ หน้าจอมอนิเตอร์ที่จะแสดงผลออกมาเป็นภาพ ลำโพงที่จะแสดงผลออกมาเป็นเสียง ดิสก์เก็ตหรือแผ่นดิสก์ ที่ออกมาในรูปแบบข้อมูล เป็นต้น
1.4 ซอฟแวร์ หมายถึง ส่วนที่ใช้งานที่อยู่ในรูปแบบของโปรแกรมคอมพิวเตอร์ ที่สร้างขึ้นมาเพื่อใช้ควบคุมให้เครื่องคอมพิวเตอร์ทำงาน หรือใช้ในการประมวลผลโดยปกตินั้น ถ้าเครื่องคอมพิวเตอร์ไม่มีซอฟต์แวร์คอมพิวเตอร์ก็จะไม่สามารถทำงานได้

     2. ซอฟต์แวร์ (Software)  แบ่งออกเป็น 2 ประเภท หลัก ๆ คือ
          2.1 ซอฟต์แวร์ระบบ  เป็นซอฟต์แวร์คำสั่งที่ควบคุมการทำงานของเครื่องคอมพิวเตอร์ใช้ติดต่อกับฮาร์ดแวร์และสามารถทำงานได้โดยอัตโนมัติเมื่อเราเปิดคอมพิวเตอร์ขึ้นมา ซอฟต์แวร์ระบบ จะทำหน้าที่เอง เช่น ระบบวินโดวส์ ระบบลีนุกซ์
          2.2 ซอฟต์แวร์ประยุกต์  เป็นซอฟต์แวร์ที่มีผู้พัฒนาขึ้นมาเป็น โปรแกรมที่สร้างขึ้นมาให้ทำงานเฉพาะอย่าง เช่น พิมพ์เอกสาร วาดภาพ เล่นเกม เป็นต้น โดยการทำงาน ของโปรแกรมจะแตกต่างกันไปตามลักษณะเฉพาะของโปรแกรมนั้นๆ

 
โปรแกรมพิมพ์เอกสาร พิมพ์รายงาน พิมพ์ตาราง ที่นิยมใช้ได้แก่ โปรแกรม ไมโครซอฟต์เวิร์ด (Microsoft Word)

 
โปรแกรมสร้างตาราง ใช้ในการสร้างตาราง การคำนวณตัวเลข ได้แก่ โปรแกรมไมโครซอฟต์เอ็กเซล (Microsoft Excel)
โดยโปรแกรมนี้ นิยมใช้ในการคำนวณตัวเลขการจัดเก็บข้อมูล อีกทั้งยังช่วยในการหาผลลัพธ์ และค้นหาข้อมูลได้สะดวกรวดเร็ว

 
โปรแกรมนำเสนอผลงาน โปรแกรมที่ใช้ในการนำเสนอผลงาน ได้แก่โปรแกรม Microsoft PowerPoint  ซึ่งโปรแกรมนี้ใช้ใน
การนำเสนอข้อมูล ผลงานหรือประกอบการบรรยายอีกทั้งยังสามารถใส่เสียง ภาพเคลื่อนไหวทำให้การนำเสนอเป็นไปอย่างน่าสนใจยิ่งขึ้น

 
โปรแกรมใช้อินเตอร์เน็ต ได้แก่ โปรแกรม Internet Explorer โปรแกรม Netscape

 
โปรแกรมวาดภาพตกแต่งภาพ ใช้กับภาพ และตกแต่งภาพ ได้แก่โปรแกรม Photoshop โปรแกรม CorelDraw

โปรแกรมสร้างเว็บ และอินเตอร์เน็ต ได้แก่โปรแกรม Dream Weaver โปรแกรม

ความสัมพันธ์ระหว่างซอฟต์แวร์ระบบและซอฟต์แวร์ประยุกต์
     ความสัมพันธ์ระหว่างซอฟต์แวร์ระบบ และซอฟต์แวร์ประยุกต์ หลังจากที่มีการเปิดเครื่องคอมพิวเตอร์ คอมพิวเตอร์จะทำการสำรวจอุปกรณ์ต่าง ๆ ของเครื่องว่าอยู่ในสภาพที่สมบูรณ์หรือไม่ ในกรณีที่มีการตรวจพบว่าอุปกรณ์ชิ้นใดไม่มีจะแจ้งเตือน เช่น ตรวจสอบพบว่าไม่สามารถหา คีย์บอร์ดได้พบ จะเตือนว่า Keyboard Error หลังจากนั้นโปรแกรมระบบปฏิบัติการจะทำงาน โดยสั่งการไปที่อุปกรณ์ทุกชิ้นที่มีอยู่ในเครื่องให้เริ่มทำงาน จากนั้นคอมพิวเตอร์จะหยุดรอคำสั่งจากผู้ใช้งาน ว่าต้องการจะเริ่มใช้งานในเรื่อใด เช่น ต้องการพิมพ์งาน เราจึงต้องไปเปิดโปรแกรมประยุกต์ เช่น Word ขึ้นมาใช้งาน

     โปรแกรมประยุกต์ จะทำงานอยู่บน โปรแกรมระบบ โดยโปรแกรมประยุกต์จะทำหน้าที่ ออกคำสั่งในการพิมพ์อักษร การสร้างตาราง ต่าง ๆ แต่ทั้งนี้จะต้องสั่งงานผ่านทางโปรแกรมระบบอีกทอดหนึ่ง จากนั้นโปรแกรมระบบจะไปสั่งการที่อุปกรณ์ต่าง ๆ ให้ทำงาน เช่น พิมพ์ตัวอักษร ก ไก่ จึงไปปรากฎที่หน้าจอเป็นตัวอักษร ก ไก่

ซีดีรอม                                        ดิสเก็ตส์     
แป้นพิมพ์                         เมาส์     

เมนบอร์ด , ฮาร์ดดิส

     หน่วยแสดงผล

ที่มา : สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน