ผังมโนทัศน์สาระการเรียนรู้

คำ
   คำพยางค์เดียว คือ เสียงที่เปล่งออกมาพยางค์เดียวแล้วมีความหมาย คำหลายพยางค์ คือ เสียงที่เปล่งออกมามากกว่าหนึ่งพยางค์แล้วมีความหมาย ดังนั้นองค์ประกอบของคำ ได้แก่ เสียงและความหมาย คำคำเดียวทั้งที่เป็นคำยืมจากภาษาอื่นหรือคำที่ตั้งขึ้นใหม่เรียกว่า คำมูล ส่วนคำที่ประกอบขึ้นใหม่จากคำมูล ได้แก่ คำประสม คำซ้อน คำซ้ำ และคำสมาส

กลุ่มคำหรือวลี
   คำที่เรียงกันตั้งแต่สองคำขึ้นไป มีใจความไม่สมบูรณ์ สามารถขึ้นต้นด้วยคำชนิดใดก็ได้

ประโยค
   ข้อความที่มีใจความสมบูรณ์ ประกอบด้วย
       - ภาคประธานประกอบด้วย บทประธาน ส่วนบทขยายประธาน จะมีหรือไม่มีก็ได้
       - ภาคแสดง ประกอบด้วย บทกริยา ส่วนบทกรรม บทขยายกริยา และบทขยายกรรม จะมีหรือไม่มีก็ได้

   ๑. ประโยคโครงสร้างพิเศษ
       ๑) ประโยคกรรม จะนำผู้ถูกกระทำมาวางไว้หน้าประโยค
       ๒) ประโยคกริยามักใช้คำว่า เกิด มี ปรากฏ ขึ้นต้นประโยค

   ๒. การแบ่งชนิดของประโยคตามเจตนาของผู้ส่งสาร
       ๑) ประโยคแจ้งให้ทราบหรือบอกเล่า ใช้บอกกล่าวหรือแจ้งข้อความบางอย่างให้ทราบ
       ๒) ประโยคถามให้ตอบหรือประโยคคำถาม ใช้ถามเพื่อให้ตอบ
       ๓) ประโยคบอกให้ทำหรือประโยคคำสั่งใช้บอกเพื่อให้กระทำอาการบางอย่าง บางทีจะละบทประธานไว้และมีคำอนุภาค
   หมายเหตุ ประโยคทั้งสามชนิดสามารถทำเป็นประโยคปฏิเสธได้

   ๓. การละส่วนของประโยค
       ๑) ประโยคบอกให้ทำหรือประโยคคำสั่ง มักละบทประธานหรือบทกรรม
       ๒) ประโยคถามให้ตอบหรือประโยคคำถาม มักละส่วนที่รู้กันระหว่างผู้ถามกับผู้ตอบ
       ๓) ประโยคตอบ ละส่วนใดของประโยคก็ได้ ขึ้นอยู่กับคำตอบ
       ๔) ข้อความที่ซ้ำกันในประโยค

   ๔. ประโยคความรวม เกิดจากการนำประโยคความเดียวมารวมกัน โดยเชื่อมด้วยคำสันธานทำให้เกิดความสัมพันธ์ระหว่างประโยคในลักษณะต่าง ๆ เช่น คล้อยตามกัน เป็นเงื่อนไขกัน ขัดแย้งกัน บอกความเป็นเหตุเป็นผล และให้เลือกอย่างใดอย่างหนึ่ง

   ๕. ประโยคความซ้อน ประโยคความเดียวที่มีประโยคย่อยทำหน้าที่แทนบทประธาน บทกรรม ส่วนเติมเต็ม หรือขยายบทใดบทหนึ่งของประโยค

คำสำคัญ คำ กลุ่มคำหรือวลี ประโยคความรวม ประโยคความซ้อน ชนิดของประโยคตามเจตนาของผู้ส่งสาร การละส่วนของประโยค

แหล่งที่มา : สำนักพิมพ์ วัฒนาพานิช www.wpp.co.th