ผังมโนทัศน์สาระการเรียนรู้
1. เหตุการณ์และการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองการปกครองของไทย
การปฏิรูปการปกครองในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
– ทำให้ประเทศไทยยังคงความเป็นเอกราชอยู่ได้
– รวมอำนาจเข้าสู่ศูนย์กลางมากขึ้น มีการจัดระเบียบบริหารและปกครองประเทศ
– ปูพื้นฐานการปกครองระบอบประชาธิปไตยให้กับประชาชน
ผลกระทบต่อสังคมไทยในปัจจุบันที่เกิดขึ้นจากการปฏิรูปการปกครอง รัชกาลที่ 5 มีดังนี้
การปฏิรูปด้านการเมือง ทำให้เกิดผลกระทบ เช่น
– การรวมอำนาจเข้าสู่ศูนย์กลาง ทำให้เกิดการสร้างรัฐชาติขึ้น
– ประชาชนมีความตื่นตัวทางการเมืองเพิ่มขึ้น ทำให้ประเทศมีการพัฒนาอย่างรวดเร็ว
การปฏิรูปด้านสังคม คือ การยกเลิกระบบทาสและไพร่ ซึ่งนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงอื่น เช่น
– ทำให้คนไทยเริ่มยอมรับความเท่าเทียมกัน
– ทำให้คนไทยมีสิทธิและเสรีภาพ
– ทำให้เกิดทหารขึ้นมา 2 ประเภท คือ ทหารกองประจำการและทหารกองเกิน ต่อมาได้กลายเป็นกรมทหารบกขึ้นตรงต่อกระทรวงกลาโหม และพัฒนาเป็นกองทัพบกในปัจจุบัน
– เปลี่ยนจากระบบเศรษฐกิจแบบยังชีพมาเป็นระบบเศรษฐกิจเพื่อการค้า
– เปิดโอกาสให้คนเลื่อนฐานะทางสังคมของตนเอง
การปฏิรูปด้านการคลัง ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง เช่น
– ทำให้แก้ไขปัญหาข้อบกพร่องของการเก็บภาษีได้อย่างมีประสิทธิภาพ
– มีรายได้เป็นเงินเดือนที่แน่นอน
– ทำให้เกิดความไม่เสมอภาคในการกระจายความเจริญ
การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 เปลี่ยนจากการปกครองระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์เป็นระบอบ ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข มีผลกระทบต่อสังคมไทยในปัจจุบัน ดังนี้
ด้านการเมืองการปกครอง ให้มีการจัดสถาบันทางการเมืองรองรับการใช้อำนาจอธิปไตยประชาชน ซึ่งการเปลี่ยนแปลงของสถาบันทางการเมืองการปกครองที่สำคัญ มีดังนี้
– สถาบันกษัตริย์ เปลี่ยนเป็นสถาบันที่ต้องอยู่ภายใต้รัฐธรรมนูญ
– สภาผู้แทนราษฎร ตั้งเพื่อเปิดโอกาสให้ประชาชนได้มีส่วนร่วมทางการเมือง
– ศาล เป็นสถาบันการเมืองที่ใช้อำนาจตุลาการ พิจารณาคดีความ
– รัฐธรรมนูญ เป็นสถาบันการเมืองที่กำหนดการใช้อำนาจอธิปไตย
– พรรคการเมือง เป็นสถาบันที่รวมคนอุดมการณ์เดียวกันมาทำงานการเมือง
– การเลือกตั้ง พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองให้มีการเลือกตั้งผู้แทนราษฎร
– การกระจายอำนาจปกครอง เพื่อให้ประชาชนได้ปกครองตนเองตามหลักประชาธิปไตย
ด้านสังคม มีผลกระทบ ดังนี้
– ด้านการศึกษา มีการจัดระบบการศึกษาใหม่ทั้งในระดับประถมศึกษาและระดับมัธยมศึกษา และจัดตั้งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
– ความเสมอภาคของประชาชน ทำให้ประชาชนชาวไทยมีความเสมอภาคเท่าเทียมกัน
– ด้านวัฒนธรรม คนในสมัยต่อมาจึงนิยมแต่งกายแบบสากลมากกว่าแต่งกายแบบดั้งเดิมของไทย
ด้านเศรษฐกิจ มีผลกระทบ ดังนี้
– ปรับปรุงแก้ไขเรื่องภาษีอากรต่าง ๆ ให้ประชาชนได้รับความเป็นธรรม
– ออกกฎหมายห้ามมิให้เจ้าของที่ดินและนายทุนยึดเครื่องมือและที่ดินทำกินของชาวนา
– ลดอัตราค่าไปรษณียากร
– ปรับปรุงอัตราเงินเดือนของข้าราชการให้เป็นธรรมมากขึ้น
เหตุการณ์วันมหาวิปโยค 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516 มีการออกมาชุมนุมเพื่อเรียกร้องรัฐธรรมนูญและต่อต้านรัฐบาลจอมพลถนอม กิตติขจรที่ปกครองประเทศในลักษณะเผด็จการ
การเปลี่ยนแปลงซึ่งมีผลกระทบต่อสังคมไทยหลังจากเหตุการณ์ในครั้งนี้ มีดังนี้
– พัฒนาระบอบประชาธิปไตย การพัฒนาระบอบประชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญมีโอกาสเติบโตขึ้น
– ประชาชนมีความตื่นตัวทางการเมือง ทำให้ประชาชน โดยเฉพาะนิสิต นักศึกษา ตื่นตัวทางการเมืองมากขึ้น มีการดำเนินกิจกรรมทางการเมืองรูปแบบต่าง ๆ
– กลุ่มประชาชนมีอำนาจต่อรองมากขึ้น เพื่อเรียกร้องรักษาผลประโยชน์และสิทธิของกลุ่มตนได้
– ประชาชนมีสิทธิและเสรีภาพด้านอุดมการณ์
– การเติบโตของชนชั้นกลาง ชนชั้นกลางเป็นกำลังสำคัญในการผลักดันแทนที่พลังกลุ่มทหาร
วิกฤตการณ์ทางการเมือง พฤษภาคม พ.ศ. 2535 กลุ่มชนชั้นกลางได้ต่อต้านการเข้ารับตำแหน่งนายกรัฐมนตรีของพลเอกสุจินดา คราประยูร ทางฝ่ายรัฐบาลได้ใช้กำลังเข้าปราบปรามอย่างรุนแรง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระราชทานโอวาทให้ปรองดองกัน เหตุการณ์ในครั้งนี้จึงยุติลง ซึ่งเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในครั้งนั้นเรียกว่า เหตุการณ์พฤษภาทมิฬ พ.ศ. 2535
วิกฤตการณ์การเมือง พฤษภาคม พ.ศ. 2535 ก่อให้เกิดผลกระทบสังคมไทยที่สำคัญ ดังนี้
– ประชาชนมีสิทธิและเสรีภาพด้านการสื่อสารเพิ่มขึ้น
– สื่อสารมวลชนถูกใช้เป็นเครื่องมือทางการเมืองเพิ่มมากขึ้น
– เกิดกระแสเรียกร้องให้มีการปฏิรูปการเมือง
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 กับการปฏิรูปการเมืองไทย กลุ่มนักวิชาการและกลุ่มปัญญาชนได้เรียกร้องให้ประชาชนได้มีส่วนร่วมในการร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ การร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่โดยสภาร่างรัฐธรรมนูญสำเร็จลงใน พ.ศ. 2540 และได้ประกาศใช้เป็นรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540
ผลกระทบที่เกิดขึ้นจากรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 มีดังนี้
– ประชาชนได้รับการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพมากขึ้น
– เกิดองค์กรตามรัฐธรรมนูญขึ้น
– ประชาชนได้มีส่วนร่วมในการปกครองมากขึ้น
– เกิดการปฏิรูประบบราชการ
– การเข้าสู่ตำแหน่งทางการเมืองมีความโปร่งใสขึ้น
– การตรวจสอบทุจริตมีความเข้มงวดขึ้น
– ประชาชนมีความตื่นตัวทางการเมืองเพิ่มมากขึ้น
– นักการเมืองขวนขวายหาความรู้เพิ่มมากขึ้น
วิกฤตการณ์ทางการเมือง พ.ศ. 2548–2553 กลุ่มการเมือง 2 ฝ่าย ขัดแย้งกัน ชุมนุมประท้วงกันอยู่เสมอ
ผลกระทบต่อสังคมไทยจากวิกฤตการณ์ทางการเมือง พ.ศ. 2548–2553 มีดังนี้
– คนไทยมีความตื่นตัวทางการเมืองมากขึ้น
– คนไทยแบ่งฝักแบ่งฝ่ายกัน
– ประเทศชาติสูญเสียความเชื่อมั่นจากนักท่องเที่ยวและนักลงทุน
– ภาพลักษณ์ของประเทศไทยตกต่ำลง
2. หลักการเลือกรับข้อมูลข่าวสาร
การเลือกรับข้อมูลข่าวสารนั้นมีหลักการที่สำคัญ ดังนี้
– เลือกรับข้อมูลข่าวสารที่ดี
– รับข้อมูลข่าวสารใหม่ ๆ
– รับข้อมูลข่าวสารจากหลาย ๆ แหล่ง
– ทำความเข้าใจข้อมูลข่าวสารและรับข้อมูลข่าวสารโดยปราศจากอคติ
– ร่วมรับผิดชอบในกระบวนการรับส่งข้อมูลข่าวสาร
– พัฒนาทักษะด้านการสื่อสาร
แหล่งที่มาของเนื้อหา : สำนักพิมพ์วัฒนาพานิช www.wpp.co.th