ผังมโนทัศน์สาระการเรียนรู้

1. สมัยก่อนประวัติศาสตร์

1. ยุคหิน - ยุคหินเก่า
             - ยุคหินกลาง
             มนุษย์ใกล้ชิดกับธรรมชาติ ล่าสัตว์ ไม่รู้จักการสร้างที่อยู่อาศัย อาศัยอยู่ในถ้ำ รู้จักทำเครื่องใช้จากหิน 

             - ยุคหินใหม่
             เริ่มรู้จักเพาะปลูกและเลี้ยงสัตว์ ตั้งถิ่นฐานเป็นหลักแหล่ง 

2. ยุคโลหะ - ยุคสำริด
                - ยุคเหล็ก
                พัฒนาจากยุคหิน อยู่รวมกันเป็นชุมชน มีการเพาะปลูก เลี้ยงสัตว์ นำเหล็กมาทำของใช้ เครื่องประดับ 

หลักฐานทางประวัติศาสตร์สมัยก่อนประวัติศาสตร์ เช่น เครื่องมือหินกะเทาะยุคหินกลาง เบ็ดตกปลายุคหินใหม่ ภาพเขียนสียุคสำริด ภาชนะดินเผาลายเขียนสียุคเหล็ก กลองมโหระทึกสำริดยุคเหล็ก ลูกปัดยุคเหล็ก เครื่องประดับรูปสิงโตยุคเหล็ก

2. สมัยประวัติศาสตร์
หมายถึง ช่วงเวลาที่มนุษย์รู้จักใช้ตัวหนังสือ รวมชุมชนขนาดใหญ่เป็นบ้านเมือง จัดระเบียบการปกครอง วางระบบป้องกันศัตรูด้วยการขุดคูน้ำ ทำคันดินหรือกำแพงล้อมเมือง พัฒนาวัฒนธรรม รับศาสนาและภาษาจากอินเดีย ต่อมาเมืองรวมกันเป็นรัฐ คือ แคว้นและอาณาจักรต่างๆ แต่ละรัฐจะขยายดินแดนและผลัดเปลี่ยนอำนาจกัน

ตัวอย่างเมืองโบราณในดินแดนไทย
ภาคเหนือ เช่น เมืองหริภุญชัย ตั้งอยู่ในบริเวณจังหวัดลำพูนในปัจจุบัน

ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เช่น เมืองพิมาย อำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา

ภาคกลาง เช่น เมืองอู่ทอง อำเภออู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี
ภาคใต้ เช่น เมืองยะรัง อำเภอยะรังจังหวัดปัตตานี

ตัวอย่างรัฐโบราณในดินแดนไทย
1. อาณาจักรทวารวดี มีอาณาเขตครอบคลุมบริเวณลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาตอนล่าง ในพุทธศตวรรษที่ 16 ทวารวดีเสื่อมอำนาจลงเนื่องจากเขมรขยายอิทธิพลเข้ามายังภาคกลางของไทย

2. แคว้นละโว้หรือลพบุรี มีศูนย์กลางอำนาจอยู่ที่เมืองละโว้หรือลพบุรี แคว้นละโว้หมดอำนาจลงเมื่อมีการก่อตั้งอาณาจักรอยุธยา

3. แคว้นนครศรีธรรมราช เป็นอาณาจักรที่มีอำนาจในแหลมมลายู เป็นศูนย์กลางของพระพุทธศาสนานิกายเถรวาทแบบลังกาวงศ์ มีศูนย์กลางอยู่ที่เมืองนครศรีธรรมราช

ในสมัยพ่อขุนรามคำแหงมหาราชมีการนิมนต์พระสงฆ์จากนครศรีธรรมราชไปเผยแผ่พระพุทธศาสนาที่กรุงสุโขทัย แสดงถึงความสัมพันธ์อันดีระหว่างสองอาณาจักร ต่อมาแคว้นนครศรีธรรมราชได้ตกอยู่ในอำนาจของอาณาจักรอยุธยา

แหล่งที่มาของเนื้อหา : สำนักพิมพ์วัฒนาพานิช www.wpp.co.th