​ในช่วงการระบาดของ COVID-19 นั้น เรื่องของการศึกษาออนไลน์ กลายมาเป็นหนึ่งในมาตรการช่วยเหลือทางด้านการศึกษาที่เตรียมการไว้เผื่อสถานการณ์การระบาดของโรคนั้นเลวร้ายลงจนไม่สามารถจัดการศึกษาได้ตามปกติ

แม้ว่าในปัจจุบันนี้ ประเทศไทยจะมีการส่งเสริมการพัฒนาสังคมดิจิทัลมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็น การจัดสรรคลื่นความถี่สำหรับค่ายโทรคมนาคมต่าง ๆ เพื่อพัฒนาการให้บริการ 4G และ 5G ซึ่งมีความรวดเร็วในการรับส่งข้อมูลต่าง ๆ มากขึ้น มีการพัฒนาระบบไวไฟครอบคลุมทั่วประเทศ โดยมีการให้ใช้ไวไฟฟรีได้ในพื้นที่ ที่กำหนด มีการสนับสนุนบริการพร้อมเพย์ เพื่อรับส่งเงินแบบออนไลน์ โดยใช้เบอร์มือถือหรือเลขบัตรประชาชนในการโอนแทนเลขบัญชี และ สนับสนุนให้มีการจัดทำโปรแกรมหรือแอปพลิเคชันเกี่ยวกับบริการภาครัฐสำหรับประชาชน ซึ่งประชาชนสามารถดำเนินการได้ด้วยตัวเองผ่านระบบออนไลน์เป็นต้น ซึ่งสิ่งเหล่านี้ทำให้สังคมดิจิทัลของประเทศไทยพัฒนาขึ้นมาอย่างก้าวกระโดด

แต่อย่างไรก็ดี แม้โลกดิจิทัลของประเทศไทยจะมีความก้าวหน้ามากขึ้น แต่เมื่อมองถึงความเป็นไปได้ในการใช้การศึกษาออนไลน์ เพื่อแก้ปัญหาการที่นักเรียนไม่สามารถไปโรงเรียนได้นั้น ต้องยอมรับว่าเป็นเรื่องที่สามารถดำเนินให้มีประสิทธิภาพได้ยาก ด้วยเพราะข้อจำกัดหลาย ๆ อย่าง เช่น ความแตกต่างกันของการเข้าถึงอินเตอร์เน็ตของผู้เรียนแต่ละคน  ความรับผิดชอบของผู้เรียน  รวมถึงระบบการดูแลและตรวจสอบของครู ซึ่งสิ่งเหล่านี้นับเป็นอุปสรรคที่ท้าทายต่อการดำเนินการศึกษาออนไลน์อยู่พอสมควร

ดังนั้นเพื่อให้การศึกษาออนไลน์สามารถดำเนินการได้อย่างเหมาะสมในจุดที่เป็นไปได้ 4 สิ่งต่อไปนี้คือตัวช่วยที่น่าจะทำให้การศึกษาออนไลน์สำหรับเด็กไทยมีความเป็นไปได้

Live Stream

          Live Stream คือการถ่ายทอดสดทางอินเตอร์เน็ต ซึ่งครูผู้สอนสามารถใช้ประโยชน์จากสิ่งนี้ในการสอนนักเรียนผ่านระบบออนไลน์ ซึ่งปัจจุบันมีครูต่างชาติหลายคน ใช้ประโยชน์จากสิ่งนี้ในการสอนนักเรียนในช่วงของการระบาด ซึ่งทำให้การเรียนยังคงดำเนินต่อไปได้โดยไม่หยุดชะงัด

          ปัจจุบันมีแอปพลิเคชันยอดนิยมหลายตัวที่สามารถดำเนินการตรงนี้ได้ เช่น Facebook Youtube LiveTV หรือ Instagram ซึ่งทั้งหมดนี้ครูผู้สอนสามารถสร้าง Live Stream ได้ฟรีโดยไม่มีค่าใช้จ่าย และสามารถบันทึกสำหรับการรับชมในภายหลังได้อีกด้วย จึงนับว่าเป็นสิ่งที่มีประโยชน์อย่างมากกับครูผู้สอน รวมถึงผู้เรียน เพราะแอปพลิเคชันเหล่านี้เป็นแอปพลิเคชันยอดนิยมที่ส่วนใหญ่ใช้กันอยู่แล้ว จึงไม่จำเป็นต้องติดตั้งเพิ่มเติมหรือเรียนรู้ใหม่ ซึ่งทำให้ผู้เรียนเข้าถึงได้ง่าย

การศึกษาทางไกล

          ในพื้นที่ห่างไกล การให้เด็กและเยาวชน เรียนผ่านเครือข่ายออนไลน์เพียงอย่างเดียวนั้น อาจไม่ใช่แนวทางที่เหมาะสม เพราะข้อจำกัดต่าง ๆ ในพื้นที่ เช่น อยู่ในพื้นที่ไม่มีสัญญาณอินเตอร์เน็ตหรือไม่มีไฟฟ้าใช้ ทำให้เด็กและเยาวชน โดยเฉพาะในพื้นที่ห่างไกลไม่สามารถเรียนผ่านเครือข่ายออนไลน์ได้ดีนัก  ดังนั้นจึงควรใช้ประโยชน์จากระบบการศึกษาทางไกล ในการเผยแพร่การสอนออนไลน์ โดยร่วมมือกับช่องสถานีโทรทัศน์ต่าง ๆ ในการเผยแพร่ ซึ่งจะช่วยให้การสอนออนไลน์ของเด็กและเยาวชนที่มีข้อจำกัดสามารถดำเนินการได้ดีขึ้นและส่งเสริมให้การเรียนการสอนแบบออนไลน์นั้น มีประสิทธิภาพมากขึ้น

บริการของ Google

Google เติบโตขึ้นมาจากการเป็นเว็บไซต์ที่ให้บริการสืบค้นข้อมูลในอินเตอร์เน็ต (Search engine) อันดับหนึ่งของโลก ก่อนที่จะเริ่มขยับขยายและพัฒนาผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ที่ตอบสนองต่อการทำงานบนโลกอินเตอร์เน็ตมากขึ้น ซึ่งปัจจุบันผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ของ Google นั้นมีมากมายไม่ว่าจะเป็น  Gmail สำหรับรับส่งข้อความอีเมล Google Eartn ที่สามารถดูภาพจากส่วนต่าง ๆ ของโลกได้ Google Drive ที่ใช้เก็บไฟล์ข้อมูลแบบออนไลน์ และมีฟีเจอร์ในการจัดทำเอกสารต่าง ๆ ซึ่งสามารถทำเอกสารออนไลน์และข้อสอบสำหรับนักเรียนได้ หรือแม้แต่ Google Translate ที่มีประสิทธิภาพในการแปลข้อความในภาษาต่าง ๆ ซึ่งผลิตภัณฑ์เหล่านี้เป็นบริการฟรีจาก Google ที่สามารถนำมาประยุกต์ใช้เพื่อส่งเสริมการจัดการเรียนการสอนแบบออนไลน์ได้เป็นอย่างดี

Homeschool

          Homeschool คือรูปแบบการเรียนการสอนที่ให้พ่อแม่ผู้ปกครองเป็นผู้ดำเนินการในการจัดการเรียนการสอนให้กับผู้เรียน ซึ่งเป็นรูปแบบการเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพอย่างมากในการแก้ไขปัญหาการที่ผู้เรียนไม่สามารถไปเรียนหนังสือที่โรงเรียนได้ โดยเฉพาะกับผู้เรียนที่เป็นเด็กเล็ก ซึ่งเราสามารถใช้ประโยชน์จากการศึกษาแบบ Homeschool นี้มาส่งเสริมการศึกษาออนไลน์สำหรับเด็กเล็กได้ โดยครูผู้สอนอาจสร้างกลุ่ม Line ผู้ปกครอง แล้วคอยป้อนงานหรือกิจกรรม รวมถึงบทเรียนออนไลน์ ให้พ่อแม่ผู้ปกครองไปจัดกิจกรรมกับผู้เรียน แล้วส่งภาพหรือไฟล์งานกลับมาผ่านช่องทางติดต่อต่าง ๆ เช่น Facebook หรือ Line กลุ่ม เป็นต้น ซึ่งวิธีการนี้จะทำให้ผู้เรียนที่เป็นเด็กเล็กสามารถเรียนรู้แบบออนไลน์พร้อม ๆ กับผู้ปกครอง โดยมีการช่วยเหลือและดูแลอย่างเหมาะสมจากครูผู้สอน

4 ข้อนี้คือสิ่งที่น่าจะช่วยให้การศึกษาออนไลน์สามารถดำเนินการอย่างมีประสิทธิภาพเพียงพอในทุกระดับ ท่ามกลางสถานการณ์การระบาดของโรคที่ยังคงไม่มีทีท่าว่าจะยุติ ถึงแม้ว่าการศึกษาออนไลน์นั้นอาจเทียบไม่ได้เลยกับการจัดการเรียนการสอนตามปกติ โดยเฉพาะกับนักเรียนในวัยเด็ก ซึ่งจำเป็นต้องได้รับการส่งเสริมการศึกษาอย่างเหมาะสม แต่ในเมื่อการระบาดของโรคยังคงมีผลทำให้ต้องระงับการดำเนินงานหลาย ๆ อย่าง การศึกษาออนไลน์ก็เป็นทางเดียวในการขับเคลื่อนการศึกษาที่สามารถทำได้ ซึ่งผู้เขียนก็หวังเป็นอย่างยิ่งว่า ในอีกไม่กี่วันข้างหน้า สถานการณ์การระบาดของเชื้อไวรัสจะน้อยลง จนทุกอย่างกลับเป็นปกติ และอาจไม่จำเป็นต้องให้นักเรียนเรียนแบบออนไลน์อย่างที่ตระเตรียมกันไว้ก็เป็นได้

เรียบเรียงโดย : นรรัชต์  ฝันเชียร