สมองคุณภาพ หมายถึง สมองที่มีเส้นใยประสาทจำนวนมากและมีจุดเชื่อมโยงเป็นเครือข่ายถี่ ๆ และสมองทุกส่วนสามารถทำงานสอดประสานร่วมกันได้เป็นอย่างดี
เมื่อเด็กอายุครบ 3 ขวบจะมีน้ำหนักสมองเท่ากับ 90% ของผู้ใหญ่
สมองผู้ใหญ่มีน้ำหนักอยู่ที่ประมาณ 1,300 - 1,500 กรัม
เมื่อแรกเกิด เด็กจะมีน้ำหนักสมองเฉลี่ยอยู่ที่ 350 - 500 กรัม
และเมื่ออายุครบ 3 ขวบ จะมีน้ำหนักสมองเฉลี่ยอยู่ที่ 1,100 กรัมซึ่งเทียบเท่ากับร้อยละ 90 ของสมองผู้ใหญ่
เพราะฉะนั้นตั้งแต่แรกเกิดจนถึง 3 ขวบ สมองจึงมีสัดส่วนการเจริญเติบโตที่มากที่สุดในชีวิต ช่วงนี้จึงเป็นช่วงเวลาสำคัญที่พ่อแม่จะต้องใส่ใจในการเลี้ยงดูลูกให้มากที่สุด ควรให้ลูกได้กินอาหารที่มีประโยชน์ พักผ่อนให้เพียงพอ และจัดหากิจกรรมที่หลากหลาย เพื่อช่วยส่งเสริมการเรียนรู้ และช่วยพัฒนาให้สมองเจริญเติบโตได้อย่างเต็มที่
รศ.พญ. ศันสนีย์ ฉัตรคุปต์ ได้กล่าวไว้ว่า “สมองมนุษย์มีศักยภาพในการเรียนรู้สูงสุดเมื่อผู้เรียนเรียนรู้อย่างมีความสุข ในสมองจะมีการหลั่งสารเคมีที่ทำให้เกิดความสุข และจะไปเพิ่มประสิทธิภาพในการเรียนรู้ให้สูงขึ้น” กล่าวได้ว่า สมองจะเรียนรู้และจดจำได้ดีก็ต่อเมื่อมีอารมณ์เข้ามาเกี่ยวข้อง ถ้าลูกได้เรียนรู้ด้วยจิตใจที่เปี่ยมไปด้วความสุข สนุกสนาน อารมณ์ที่ดีก็จะส่งผลให้ลูกพร้อมที่จะเปิดรับความรู้ต่าง ๆ ที่อยู่รอบตัว และเกิดความทรงจำที่จะประทับใจอยู่ในใจไปนานแสนนาน แต่ในทางกลับกัน หากลูกเรียนรู้ในบรรยากาศที่เคร่งเครียด กดดัน ลูกก็จะจดจำภาพบรรยากาศนั้นไว้ในใจ และความรู้สึกไม่สบายใจนั้น ก็จะส่งผลให้ลูกไม่สามารถเรียนรู้และจดจำสิ่งที่เป็นเนื้อหาสาระสำคัญได้เลย
ตั้งแต่แรกเกิด ทารกมีเซลล์สมองมากถึง 100,000 ล้านเซลล์ ซึ่งเป็นจำนวนที่มากมายเหลือคณานับ เซลล์สมองจำนวนมากนี้จะมีศักยภาพสูงขึ้นเรื่อย ๆ ถ้าได้รับการกระตุ้นให้ทำงานเชื่อมโยงกันจนกลายเป็นเครือข่ายกระจายไปทั่วสมอง แต่ในทางกลับกันหากเซลล์สมองจำนวนมากนั้นขาดการกระตุ้น หรือส่งเสริมให้ทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ สมองก้อนนั้นก็จะเป็นเพียงแค่อวัยวะหนึ่ง ที่มีเพียงลักษณะทางกายภาพ แต่ขาดประสิทธิภาพในการทำงานได้อย่างเต็มที่
สุภาพรรณ ศรีสุข (ครูแหม่ม)
ที่ปรึกษาวิชาการ โรงเรียนศิลปพัฒนาการสมองเด็ก K.D.S.