ในช่วงปิดเทอม ที่จำเป็นต้อง Work from home นับเป็นโอกาสที่ดีที่สมาชิกในครอบครัวจะได้อยู่กันพร้อมหน้าและทำกิจกรรมต่าง ๆ ร่วมกัน เพราะตามปกติหลาย ๆ ครอบครัวที่พ่อแม่หรือผู้ปกครองทำงานนอกบ้าน มักจะไม่ค่อยพบปะกันมากมายนัก เนื่องจากภาระงานที่ต้องรับผิดชอบ แต่พอเกิดสถานการณ์นี้ขึ้น ที่ทำให้สมาชิกในครอบครัวต่างต้องอยู่แต่บ้าน จึงจำเป็นที่จะต้องพบปะและสื่อสารกันมากขึ้นและทำให้สมาชิกในครอบครัวมีความเข้าอกเข้าใจกันมากขึ้นกว่าเดิม 

ความสัมพันธ์ที่ดีในครอบครัวนั้น เป็นสิ่งที่สำคัญอย่างมากต่อการพัฒนาอุปนิสัยและพฤติกรรมที่ดีของเด็กและเยาวชน การที่เด็กและเยาวชนอยู่ในครอบครัวที่อบอุ่น มีพ่อแม่ผู้ปกครองที่รัก เข้าใจและให้คำแนะนำที่ดี จะช่วยให้พวกเขามีการพัฒนาอุปนิสัยและบุคลิกภาพที่เหมาะสม มีความมั่นใจและปฏิบัติตนได้ดีต่อผู้อื่น ในขณะเดียวกัน เด็กและเยาวชนที่อยู่ในครอบครัวที่แตกแยก ไม่มั่นคง ก็จะส่งผลทำให้นักเรียนมีปมด้อยและส่งผลเสียต่อพฤติกรรมของพวกเขาตามมา ดังนั้นการใช้โอกาสนี้ทำกิจกรรมสนุกสนานร่วมกันภายในครอบครัว จะช่วยเสริมสร้างให้ความสัมพันธ์ในครอบครัวดีขึ้นได้ ซึ่งหนึ่งในกิจกรรมที่สมาชิกในครอบครัวสามารถเล่นและสนุกสนานไปด้วยกันได้นั้นก็คือ การเกมกระดาน (Board Game)

เกมกระดาน (Board Game) คือ เกมกระดานที่ออกแบบมาเพื่อให้เล่นร่วมกันได้ตั้งแต่สองคนขึ้นไป ซึ่งปัจจุบันนอกเหนือจากเกมกระดานที่รู้จักกันดี อย่างพวกเกมเศรษฐี (Monopoly) หรือเกมบันไดงู (Snakes and Ladders) แล้ว ก็ได้มีการสร้างสรรค์และออกแบบบอร์ดเกมขึ้นมาอย่างมากมาย เพื่อตอบสนองกับรูปแบบความสนใจของผู้คน โดยเฉพาะกับเด็กและเยาวชนในยุคสมัยนี้ ซึ่งเรื่องที่เป็นสิ่งที่น่าแปลกใจไม่น้อย เพราะในขณะที่ทุกอย่างถูกนำไปสู่โลกออนไลน์ ซึ่งแม้แต่เกมกระดานคลาสสิกหลาย ๆ เกม ก็ถูกนำไปสร้างเป็นเกมบนอุปกรณ์สื่อสาร และไม่มีทีท่าว่าคนจะหันกับมาเล่นเกมบนกระดานอีก แต่กลับกลายเป็นว่าในระยะหลังเกมกระดานนั้นกลับเป็นสิ่งที่ได้รับความนิยมจากเด็กและเยาวชนมากขึ้น และมีการเล่นกันอย่างแพร่หลาย ซึ่งนี้อาจเป็นสิ่งที่ยืนยันได้ว่าเด็กและเยาวชนในยุคนี้อาจไม่ได้จมอยู่ในโลกออนไลน์เพียงอย่างเดียวอย่างที่เราเข้าใจ พวกเขาสามารถออกจากหน้าจอแล้วพร้อมไปเรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ ได้ตามแต่พวกเขาต้องการ 

เกมกระดานที่เป็นที่รู้จักในวงกว้างนั้น มีดังนี้

เกมเศรษฐี  (Monopoly) 

       เกมเศรษฐี  (Monopoly) นับเป็นเกมกระดานแรก ๆ ที่พวกเรารู้จัก สามารถเล่นร่วมกันได้หลายคน ถูกคิดค้นขึ้นมาในสหรัฐอเมริกา มีการจดสิทธิบัตรไว้ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1905 ก่อนที่จะมีการเผยแพร่ และดัดแปลงให้เหมาะสมในแต่ละพื้นที่ ซึ่งในกระดานเกมนั้นจะมี 40 ช่อง และใส่ชื่อเมืองต่าง ๆ ในแต่ช่อง โดยผู้เล่นแต่ละคนจะได้รับเงินสำหรับการซื้อขายและการจ่าย ซึ่งเมื่อผู้เล่นทอยลูกเต๋า จะต้องพาตัวเบี้ยเดินไปยังช่องตามจำนวนที่โยนได้ แล้วทำการซื้อขาย ซึ่งจะได้โฉนดที่ดินนั้น ๆ มาครอบครอง และถ้ามีผู้เล่นอื่นเดินตกมาในพื้นที่นั้น ผู้เล่นคนนั้นจะต้องจ่ายค่าเช่าให้กับเจ้าของโฉนด นอกจากนี้ยังมีช่องที่เกี่ยวถึงอุปสรรค ซึ่งอาจจะต้องให้หยุดเดินหรืออาจให้เสียเงินเพิ่มเติม รวมถึงมีช่องที่เป็นเรื่องของความโชคดี เช่น เดินได้มากขึ้นหรือได้เงินเพิ่ม เป็นต้น 

       เกมเศรษฐีนี้นับเป็นเกมที่สนุกและสอนเกี่ยวกับการลงทุนได้ดี จึงเป็นเกมหนึ่งที่น่าสนใจในการนำมาเล่นกันในครอบครัว

เกมบันไดงู (Snakes and Ladders)

       เกมบันไดงู (Snakes and Ladders) เป็นเกมกระดานเกมหนึ่งที่สามารถเล่นได้หลายคน มีกติกาการเล่นที่ง่าย เหมาะมากกับการเล่นในครอบครัวที่มีเด็กเล็ก ซึ่งวิธีการเล่นนั้น ผู้เล่นแต่ละคนจะต้องทอยลูกเต๋าแล้วเดินตัวเบี้ยไปตามช่องเท่าจำนวนที่ทอยได้ ถ้าช่องไหนมีปากงู ให้นำตัวเบี้ยลงมาที่หางงู แต่ถ้าเป็นบันไดให้เลื่อนขึ้นไปข้างบน ใครที่ถึงช่องสุดท้ายก่อนก็จะเป็นผู้ชนะ

       เกมบันไดงูเป็นเกมที่มีประวัติศาสตร์มายาวนาน เป็นเกมโบราณเกมหนึ่งของอินเดียที่ได้รับยกย่องว่าเป็นเกมคลาสสิคนระดับโลก และมักจะเป็นต้นแบบของการพัฒนาเกมกระดานสำหรับเด็ก 

หมากรุก 

       หมากรุก ซึ่งเป็นเกมหมากกระดานที่ต้องเล่นเป็นคู่ ผู้เล่นจะต้องพยายามกินตัวหมากของอีกฝ่ายให้หมดกระดาน โดยแต่ละตัวหมากจะมีรูปแบบของการเดินและการจับกินที่แตกต่างกัน จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องจดจำให้ได้ก่อนที่จะเริ่มเล่น ซึ่งแต่ละประเทศนั้นจะมีรูปแบบของเกมหมากรุกที่แตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับวัฒนธรรมและของแต่ละประเทศ เช่น หมากรุกจีน หมากรุกไทย หมากญี่ปุ่น หรือ หมากรุกสากล เป็นต้น

       หมากรุกนับเป็นเกมที่ช่วยฝึกความจำและทักษะการคิดแบบเชิงกลยุทธ์ได้อย่างดี เป็นเกมที่ช่วยให้ผู้เล่นมีสมาธิใคร่ครวญ เพราะในการเล่นเกมประเภทนี้ ผู้เล่นจะต้องจดจ่อกับการเดินหมาก และต้องใช้สมาธิอย่างมากในการคิดวางกลยุทธ์ต่าง ๆ เพื่อเอาชนะฝ่ายตรงข้ามให้ได้ 

หมากฮอส

       หมอกฮอส เป็นเกมกระดานที่พัฒนามาจากเกมหมากรุก โดยตัดรายละเอียกกติกา รวมถึงตัวหมากในตำแหน่งอื่น ๆ ออกไปให้เหลือแต่ตัวเบี้ย เพื่อให้เล่นได้ง่าย ทำให้เกมหมากฮอสสามารถเข้าถึงได้ง่ายตั้งแต่เด็กจนถึงผู้ใหญ่ ซึ่งวิธีการเล่น ผู้เล่นจะเดินหมากทะแยงมุมครั้งละ 1 ตัวต่อ 1 ช่อง แล้วจะต้องจับหมากฝ่ายตรงข้ามที่อยู่ตรงหน้ากินโดยการเดินข้ามตัวหมากฝ่ายตรงข้ามแล้วหยิบหมากตัวนั้นออกจากเกม

       เกมหมอกฮอส เป็นเกมที่มีกติกาง่าย ๆ ทำให้เด็กและเยาวชนที่อาจไม่เคยเล่นมาก่อน สามารถเข้าใจ และเล่นร่วมกันคนอื่น ๆ ได้ ไม่ยาก จึงเป็นเกมหนึ่งที่มีคนเล่นเป็นมากที่สุด

หมากล้อม

       หมากล้อม เป็นเกมกระดานที่มีประวัติศาสตร์มายาวนาน เป็นเกมวางกลยุทธ์รูปแบบหนึ่งที่ได้รับความนิยมมากและมีการจัดแข่งขันทั้งในระดับชาติและในระดับสากลอีกด้วย ในอดีตแม่ทัพนายกองต่าง ๆ มักใช้เกมหมากล้อมนี้ในการฆ่าเวลาหรือใช้เวลาเพื่อสนทนาเกี่ยวกับการรบต่าง ๆ ซึ่งช่วยให้พวกเขาวางแผนการรบได้ดีขึ้น

       เกมหมากล้อมจะประกอบด้วยกระดานที่เป็นเส้นตาราง และตัวหมากที่มีสีขาวกับสีดำ โดยผู้เล่นจะต้องเลือกว่าจะเล่นหมากขาวหรือหมากดำ โดยหมากดำจะเป็นผู้เริ่มก่อน โดยต้องแลกกับคะแนนที่น้อยละ 0.5 คะแนน จากนั้นจึงผลัดกันวางหมากบนจุดที่ตัดกันของเส้นตารางบนกระดาน โดยเป้าหมายของเกมนี้คือ การที่ผู้เล่นต้องล้อมพื้นที่ของตัวเองและพยายามกันการเดินหมากของคู่ต่อสู้ ใครมีพื้นที่มากกว่าก็จะเป็นผู้ชนะ

       หมากล้อมเป็นเกมหนึ่งที่ได้รับความนิยมและมีการสนับสนุนให้เล่นกันอย่างแพร่หลาย มีการจัดแข่งขันทั้งในระดับชาติและระดับสากล ซึ่งการเล่นหมากล้อมจะช่วยให้ผู้เล่นมีสมาธิและรู้จักวางแผน และช่วยพัฒนาระบบความคิดให้ดีมากยิ่งขึ้น

สแครบเบิ้ล (Scrabble)

       สแครบเบิ้ล (Scrabble) เป็นเกมกระดานรูปแบบหนึ่งที่สามารถเล่นได้ 2-4 คน โดยผู้เล่นจะต้องวางตัวอักษรให้ตรงกับคำศัพท์ที่ถูกต้องลงในช่องบนกระดานเพื่อให้ได้คะแนนผู้เล่นคนใดทำคะแนนได้สูงที่สุดจะเป็นผู้ชนะ  ถูกคิดค้นครั้งแรกในปี 1935 โดยนายอัลเฟรด บัทส์ สถาปนิกและวิศวกรชาวอังกฤษ 

       สแครบเบิ้ลคือเกมต่อคำศัพท์ภาษาอังกฤษที่ได้รับความนิยมอย่างมากในอเมริกาและยุโรป ก่อนที่จะขยายมาสู่เอเชีย  คำศัพท์ภาษาอังกฤษที่จะใช้ได้นั้นต้องเป็นคำศัพท์ที่มีความหมายในพจนานุกรม และภายหลังเมื่อมีการแข่งขันอย่างเป็นทางการจึงได้มีการจัดทำพจนานุกรมเฉพาะสำหรับเกมสแครบเบิ้ลเพื่อใช้ในการแข่งขัน

       เกมสแครบเบิ้ลนั้นได้มีการพัฒนาผลิตภัณฑ์อื่นนอกจากคำศัพท์ภาษาอังกฤษด้วย เช่น A-math ที่เป็นเกมสแครบเบิ้ลในรูปแบบของโจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์ หรือ คำคมที่เป็นเกมสแครบเบิ้ลในรูปแบบของภาษาไทย เป็นต้น

       เกมสแครบเบิ้ลเป็นเกมที่ช่วยฝึกการเรียนรู้คำศัพท์ได้อย่างดี การเล่นเกมนี้ร่วมกันในครอบครัวจะช่วยให้เด็กและเยาวชนเรียนรู้คำศัพท์ต่าง ๆ มากขึ้น ซึ่งมีประโยชน์ต่อการเรียนรู้ทางภาษาของพวกเขา

ทิก-แทก-โท (Tic-tac-toe)

       ทิก-แทก-โท (Tic-tac-toe) หรือ เอ็กซ์โอ (Xs and Os) เป็นเกมกระดานชนิดหนึ่งที่หลายๆคนน่าจะรู้จักกันดี ซึ่งปม้จะเรียกว่าเป็นเกมกระดาน แต่ส่วนใหญ่มักเล่นกันง่ายโดยการลากเส้น 4 เส้นตัดกันบนกระดาษ โดยเป็นแนวตั้ง 2 เส้น และ แนวนอน 2 เส้น แล้วให้ผู้เล่นเลือกว่าจะเป็นคนเขียน O หรือ X จากนั้นให้ผู้เล่นผลัดกันกรอกสัญลักษณ์ที่เลือกในช่องว่างตามเวลาที่กำหนด ใครได้สัญลักษณ์เรียงเป็นเส้นตรง 3 รูปก่อน ก็จะเป็นผู้ชนะ 

       ทิก-แทก-โท คือเกมกระดานเกมหนึ่งที่หลายๆคนเล่นเป็น เพราะเป็นเกมง่ายๆ ที่น่าจะเคยผ่านตากันมาบ้าง ซึ่งแม้ว่าเกมนี้จะไม่เพิ่มพูนทักษะให้กับผู้เล่นมากมายนัก เมื่อเทียบกับเกมกระดานเกมอื่นๆ แต่ก็ช่วยให้ผู้เล่นรู้จักตัดสินใจอย่างรวดเร็วในเวลาที่จำกัดได้

การเล่นเกมกระดานนั้น นับเป็นกลยุทธ์ทางการศึกษาอย่างหนึ่ง ที่ช่วยส่งเสริมทักษะการคิดและกระบวนการเรียนรู้ให้กับผู้เล่นได้ ซึ่งนักวิชาการหลายท่านมองว่า การที่เด็กและเยาวชนมีทักษะที่ดีในการเล่นเกมประเภทนี้ จะทำให้นักเรียนได้พัฒนา EF หรือ (Executive Function) ซึ่งเป็นกระบวนการในสมองที่จำเป็นมากต่อการใช้ชีวิตในปัจจุบัน การเล่นเกมกระดาน นับว่าเป็นความบันเทิงที่แฝไปด้วยสาระและการส่งเสริมการเรียนรู้ จึงเป็นเรื่องที่มีประโยชน์อย่างมาก ถ้าคนในครอบครัวใช้เวลาว่างร่วมกันในการเล่นเกมกระดานดังกล่าว

เรียบเรียงโดย : นรรัชต์  ฝันเชียร