นรรัชต์  ฝันเชียร

          หน้าที่ของครูอย่างหนึ่งนอกเหนือจากการส่งเสริมการเรียนรู้ คือการสอดส่องดูแลนักเรียนในเรื่องของพฤติกรรมต่าง ๆ เพื่อพัฒนาและส่งเสริมพฤติกรรมที่ดี และในขณะเดียวกันก็สามารถช่วยให้ปรับพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมของนักเรียนได้อย่างทันท่วงที นอกจากนี้ การสอดส่องดูแลนักเรียนอย่างใส่ใจและทั่วถึงนั้น ยังช่วยให้ครูได้ทราบและเห็นสัญญาณความผิดปกติของนักเรียนที่กำลังประสบปัญหาและต้องการความช่วยเหลืออย่างเร่งด่วนได้อีกด้วย

          โดยทั่วไปแล้ว นักเรียนที่เผชิญกับปัญหาจะมีการแสดงพฤติกรรมที่เปลี่ยนไปจากเดิมอย่างน่าสงสัย สัญญาณเหล่านี้ถ้าคุณครูสังเกต จะเห็นถึงความผิดปกติได้ก่อน จะช่วยให้คุณครูสามารถช่วยเหลือนักเรียนได้อย่างตรงจุด มีความเหมาะสมและทันเวลา ซึ่งจะเป็นผลดีต่อการเรียนรู้ของนักเรียนเป็นอย่างมาก

          ต่อไปนี้คือ สัญญาณความผิดปกติที่พบในนักเรียน ซึ่งคุณครูควรสันนิษฐานไว้เบื้องต้นว่านักเรียนกำลังเผชิญกับปัญหาบางอย่างและต้องการความช่วยเหลืออย่างเร่งด่วน ซึ่งสัญญาณความผิดปกติที่กล่าวมานี้ ประกอบด้วย

ง่วงนอนหรือแอบหลับที่โรงเรียน

          การพักผ่อนที่เพียงพอมีความสำคัญอย่างมากต่อสุขภาพและความเป็นอยู่ของนักเรียน โดยเฉพาะกับนักเรียนที่เป็นเด็กเล็ก ถ้าขาดสิ่งนี้จะทำให้พวกเขาไม่มีสมาธิและขาดความสามารถในการเรียนรู้อย่างเต็มที่ หากคุณครูพบเห็นนักเรียนที่งีบหลับเป็นประจำในช่วงเวลาเรียน ควรพิจารณาพูดคุยปรึกษากับพยาบาลหรือสาธารณสุขโรงเรียน เพื่อจัดทำแผนปฏิบัติการช่วยเหลือร่วมกันกับผู้ปกครองของนักเรียน

มีพฤติกรรมที่เปลี่ยนไปอย่างกะทันหัน

          เช่นเดียวกับผู้ใหญ่พฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างกะทันหันนั้น ล้วนเป็นสัญญาณที่บ่งบอกถึงความวิตกกังวล ในฐานะของครูที่รู้จักพฤติกรรมของนักเรียนเป็นอย่างดี ควรจับตาดูพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างฉับพลันนี้ หากนักเรียนเคยมีความรับผิดชอบในการทำการบ้านอย่างดี แล้วจู่ ๆ ก็ไม่ทำมาเสียดื้อ ๆ นั่นอาจเป็นสัญญาณของปัญหา ซึ่งคุณครูควรพูดคุยร่วมกันกับผู้ปกครองของนักเรียนเพื่อหาแนวทางแก้ไขอย่างเหมาะสม และดึงนักเรียนกลับสู่พฤติกรรมที่ปกติ

ไม่ดูแลความสะอาดของตัวเอง

          หากนักเรียนปรากฎตัวที่โรงเรียนด้วยเสื้อผ้าที่สกปรก หรือมีสุขอนามัยที่ต่ำกว่าปกติ เช่น เล็บยาวมีคราบดำ  มีเหาที่ผม นั่นคือสัญญาณของการที่นักเรียนโดนปล่อยปละละเลยจากที่บ้าน ซึ่งคุณครูต้องร่วมกับพยาบาลหรือสาธารณสุขโรงเรียนในการให้ข้อแนะนำสำหรับผู้ปกครองของนักเรียน เพราะสภาวะนี้นอกจากจะส่งผลเสียต่อสุขภาพของนักเรียนโดยตรงแล้ว ยังทำให้นักเรียนโดดเดี่ยว เพราะถูกแยกจากสังคม เนื่องจากเพื่อนฝูงไม่ยอมรับและกลั่นแกล้ง อันนำมาซึ่งความเหงาและอาจป่วยเป็นโรคซึมเศร้าได้

พบร่องรอยของอาการบาดเจ็บ

          ร่องรอยเขียวช้ำ หรือมีลักษณะของการบาดเจ็บ เป็นสัญญาณสำคัญที่คุณครู เมื่อพบเจอนักเรียนที่มีลักษณะดังกล่าวจะต้องหารือกับผู้บังคับบัญชาในการช่วยเหลือนักเรียนจากการทารุณกรรม ซึ่งเป็นภาระหน้าที่ตามกฎหมาย อย่าลังเลที่จะต้องดำเนินการ เพราะนั่นอาจหมายถึงความเป็นความตายของนักเรียนที่ประสบเหตุเลยทีเดียว

ขาดความพร้อม

          คุณครูสามารถสังเกตเห็นสัญญาณของนักเรียนที่ถูกละเลยจากที่บ้านได้ด้วยลักษณะภายนอกของเขา สัญญาณเหล่านี้มีได้หลากหลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็น การที่นักเรียนพูดถึงการไม่ได้รับประทานอาหารเช้าทุกวันหรือสังเกตเห็นว่านักเรียนไม่มีเงินซื้ออาหารว่าง รวมไปถึงการที่นักเรียนขาดแคลนอุปกรณ์การเรียนต่าง ๆ อยู่เสมอ สัญญาณเหล่านี้เป็นสิ่งที่แจ้งให้กับคุณครูทราบว่าอาจต้องเข้าไปช่วยเหลือและสนับสนุนนักเรียนเพื่อลดช่องว่างของปัญหาที่เกิดจากการละเลยโดยครอบครัวของนักเรียน

ใส่เสื้อซ้ำ ๆ หรือผิดกาลเทศะ

          ระวังนักเรียนที่สวมชุดนักเรียนตัวเดิมทุกวัน หรือใส่เสื้อที่ผิดกาลเทศะ เช่น ใส่เสื้อหนาวในหน้าร้อน หรือ  ใส่เสื้อพละในวันที่ใส่ชุดนักเรียน เป็นต้น สิ่งเหล่านี้แสดงให้เห็นว่ามีสัญญาณบางอย่างที่แสดงให้เห็นถึงความไม่ถูกต้องที่บ้านของนักเรียน ซึ่งอาจประสบปัญหาครอบครัวหรือขัดสนเรื่องค่าใช้จ่ายต่าง ๆ หากพบว่าผู้ปกครองไม่สามารถจัดหาเสื้อผ้าที่เหมาะสมให้กับนักเรียนได้ คุณครูอาจประสานงานกับสังคมสงเคราะห์ในพื้นที่ หรือปรึกษากับผู้บังคับบัญชาในการจัดหาทุนเพื่อช่วยเหลือนักเรียนให้ได้รับเสื้อผ้าที่เพียงพอและเหมาะสม

มีการพูดถึงหรือแสดงออกถึงการถูกทอดทิ้งหรือล่วงละเมิด

          นี่เป็นสัญญาณความผิดปกติของนักเรียนที่ชัดเจนและน่าเป็นห่วงที่สุด หากนักเรียนมีการสื่อสารผ่านผลงานหรือกล่าวว่าอยู่บ้านคนเดียวในเวลากลางคืนหรือได้รับผลกระทบจากการล่วงละเมิดจากผู้ใหญ่ นี่เป็นสัญญาณสำคัญที่ควรตรวจสอบ คุณครูในฐานะเจ้าหน้าที่คนหนึ่ง ควรรายงานสิ่งเหล่านี้ต่อผู้บังคับบัญชาและต่อหน่วยงานที่ทำหน้าที่คุ้มครองเด็กในเวลาที่เหมาะสม คุณครูไม่ควรที่จะต้องสืบว่าเรื่องที่นักเรียนแสดงออกมานั้นเป็นเรื่องจริงหรือเรื่องเท็จ ปล่อยให้เป็นหน้าที่ของหน่วยงานรัฐที่เกี่ยวข้อง ซึ่งสามารถเข้าไปตรวจสอบข้อเท็จจริงได้ตามขั้นตอนและแนวทางของกฎหมาย

          ทั้งหมดนี้คือสัญญาณที่ปรากฎในพฤติกรรมของนักเรียน ที่คุณครูสามารถสังเกตเห็นได้ไม่ยากนัก ซึ่งถ้าคุณครูค้นพบสัญญาณเหล่านี้ก่อนที่นักเรียนจะแสดงให้เห็นถึงพฤติกรรมที่เป็นปัญหาอย่างเด่นชัด จะช่วยให้คุณครูเข้าใจในตัวนักเรียนและหาวิธีส่งเสริมหรือแก้ไขให้กับนักเรียนได้อย่างทันท่วงที ซึ่งช่วยให้นักเรียนเผชิญกับปัญหาต่าง ๆ ได้ดีขึ้นและมีผลกระทบต่อเขาน้อยขึ้น ซึ่งนับเป็นเรื่องที่ดีอย่างมาก