พัฒนาการทุกด้านของลูกนั้นเป็นสิ่งสำคัญที่ต้องส่งเสริมและได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ซึ่งปัจจัยสำคัญที่จะช่วยพัฒนาองค์ความรู้ของลูกให้เกิดขึ้นได้รอบด้านนั้น สิ่งสำคัญก็คือ การที่ลูกได้เล่นของเล่นที่เหมาะสมกับวัยนั่นแอง

เรามาดูกันนะคะว่าของเล่นที่ช่วยส่งเสริมพัฒนาการในแต่ละด้านให้กับลูกของเรานั้นมีอะไรบ้าง

ของเล่นเสริมกล้ามเนื้อและประสานสัมพันธ์

ฝึกทักษะกล้ามเนื้อมัดใหญ่ เช่น รถจักรยานสองล้อ เชือกกระโดด ซึ่งช่วยฝึกการทรงตัวและสร้างความแข็งแรงให้กับกล้ามเนื้อขา เด็กที่ได้เล่นและทำกิจกรรมเหล่านี้บ่อย ๆ จะมีทักษะการทรงตัวที่ดี ไม่ล้มง่าย

ฝึกทักษะการเคลื่อนไหว และพัฒนาการใช้กล้ามเนื้อส่วนต่าง ๆ เช่น เครื่องเล่นสนามประเภทเสาชิงช้า ราวโหน ไม้ลื่น ไม้กระดาน อุโมงค์ บ่อทราย เครื่องเล่นที่มีล้อเลื่อนได้ เป็นต้น การพาลูกออกไปทำกิจกรรมกลางแจ้งที่ส่งเสริมพัฒนาการด้านการเคลื่อนไหวบ่อย ๆ จะช่วยส่งเสริมให้ลูกเป็นเด็กที่มีความคล่องแคล่ว ว่องไว

ฝึกทักษะกล้ามเนื้อมัดเล็ก เช่น การเล่นของเล่น ประเภทบีบ เป่า ตี เตะ ดึง โยน ผลัก เลื่อน กลองใช้ตี ลูกบอล ถุงถั่ว เครื่องดนตรีชนิดเขย่า เป็นต้น เมื่อให้ลูกเล่นของเล่นเหล่านี้บ่อย ๆ จะช่วยส่งเสริมให้ลูกมีกล้ามเนื้อมัดเล็กที่แข็งแรง ส่งผลให้มีทักษะการเขียนที่ดีตามไปด้วย

ฝึกทักษะการใช้สายตาและมือให้ประสานสัมพันธ์กัน เช่น ของเล่นประเภทตอก กด ตี เย็บ ผูก กระดานปักหมุด ผูกเชือก ผูกโบว์ กรอกน้ำใส่ขวด เป็นต้น หรือการฝึกผ่านการทำกิจวัตรประจำวัน เช่น การฝึกร้อยเชือกรองเท้า (Tie-Up Shoe) การติดกระดุมเสื้อ ก็สามารถช่วยพัฒนาการทำงานประสานสัมพันธ์ระหว่างตากับมือ และเพิ่มทักษะการใช้กล้ามเนื้อมือได้เช่นกัน

ของเล่นเสริมความคิดและสติปัญญา

ฝึกทักษะกระบวนการคิด ได้แก่ ชุดแท่งไม้สร้างเมือง (Creative Blocks) ช่วยพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ของเด็กในการออกแบบโครงสร้าง เพื่อวางแท่งไม้ให้เป็นรูปแบบเมืองต่าง ๆ ชุดเครื่องมือช่าง (Tool Belt) สร้างสรรค์พัฒนาความคิด และฝึกทักษะการสังเกตในการประกอบชุดไม้เป็นรูปแบบต่าง ๆ รวมทั้งทำให้เด็กเรียนรู้อุปกรณ์ต่าง ๆ ในงานช่างไม้ เช่น การขันน็อต ไขควง เป็นต้น

ฝึกทักษะทางภาษาและตัวอักษร เช่น ภาพสัตว์ ผลไม้ ตัวพยัญชนะ เทปเพลง หนังสือภาพ การให้ลูกได้เล่นบ่อย ๆ จะช่วยให้ลูกเกิดความจดจำ และสามารถนำไปใช้ในการเรียนรู้บทเรียนที่ยากขึ้นได้

ฝึกการสังเกต เปรียบเทียบ จำแนก จัดอันดับ ขนาดรูปร่าง ตัวเลข เช่น โดมิโน กระดานต่อภาพ กล่องหยอดบล็อกต่าง ๆ เวลาที่ลูกเล่นพ่อแม่ควรสังเกตและให้กำลังใจ โดยที่ไม่ไปจำกัดการเล่นของลูก เพื่อให้ลูกเกิดกระบวนการเรียนรู้ และมีความพยายามเพิ่มมากขึ้น

ฝึกทักษะการจำ เช่น กระดานเปรียบเทียบสีกล่องหยอดรูปทรง ภาพตัดต่อ กระดานเทียบความเหมือนความแตกต่าง เมื่อลูกได้เล่นเกมเหล่านี้บ่อย ๆ ลูกจะเกิดทักษะ ความทรงจำในการเรียกชื่อสิ่งของ รู้จักสี รูปร่างลักษณะคุณสมบัติ ประโยชน์ เห็นความสัมพันธ์ของสิ่งต่าง ๆ เป็นต้น

เพราะการเล่นอาจไม่ได้เป็นแค่การสร้างความสนุกสนาน หรือการผ่อนคลายเพียงอย่างเดียว แต่นับเป็นการเรียนรู้ที่ช่วยส่งเสริมพัฒนาการในทุกด้านให้กับลูก ๆ ได้เป็นอย่างดี เพียงแค่ครอบครัวให้ความใส่ใจ และส่งเสริมให้ถูกต้องและเหมาะสมตามวัยนั่นเอง

สุภาพรรณ ศรีสุข (ครูแหม่ม)
ที่ปรึกษาวิชาการ โรงเรียนศิลปพัฒนาการสมองเด็ก K.D.S.