6,763 Views
Favorite
การฝึกฝนทักษะเหล่านี้ เป็นของขวัญที่ดีที่สุดอย่างหนึ่งที่จะช่วยให้ลูกเติบโตขึ้นอย่างมีความมั่นคงทางอารมณ์และจิตใจได้เป็นอย่างดี
ฉันทิดา สนิทนราทร เวชมงคลกร หรือ คุณแป๋ม นักเล่นบำบัด และนักจิตวิทยาพัฒนาการ กล่าวว่า “การสอนให้เด็กรู้จักเรื่องอารมณ์เป็นสิ่งสำคัญมาก เราควรเริ่มสอนเด็กตั้งแต่ช่วงปฐมวัย โดยฝึกให้เขาได้ทำความรู้จักอารมณ์ สามารถระบุชื่ออารมณ์ได้ว่า อารมณ์แบบนี้เรียกว่าโกรธนะ แบบนี้เรียกว่ากลัว แบบนี้เรียกว่าเศร้านะ
เราควรสอนให้เด็กเข้าใจอารมณ์ที่เขากำลังเป็นอยู่ รวมทั้งหาวิธีในการจัดการและแสดงออกทางอารมณ์อย่างเหมาะสม ซึ่งถ้าหากเด็กไม่ได้รับการสอนเรื่องเหล่านี้ เขาก็อาจจะมีปัญหาในการทำความรู้จัก ทำความเข้าใจอารมณ์ของตนเองและผู้อื่น มีปัญหาในการแสดงออก การจัดการอารมณ์ที่เหมาะสม ส่งผลให้เกิดปัญหาความสัมพันธ์ในการอยู่ร่วมกับผู้อื่นต่อไป”
“แต่หากเราใช้คำพูด พูดสอนเด็กเพียงอย่างเดียว เด็กอาจจะไม่ค่อยเข้าใจเท่าไหร่ เช่น ถ้าเราบอกกับเด็กว่า ‘หนูต้องรู้จักจัดการกับความโกรธนะ’ เขาอาจจะฟังแต่คงไม่เข้าใจนักว่าต้องทำยังไง เพราะเมื่อเราใช้คำพูดสอนเด็ก เด็กจะซึมซับและเข้าใจได้น้อยกว่าการใช้นิทาน
นิทานเป็นเครื่องมือในการสื่อสารที่ทรงพลังมากสำหรับเด็ก เพราะการเล่านิทานคือการพูดเป็นภาษาเดียวกับเด็ก ส่งตรงถึงใจเด็ก เมื่อเราเล่านิทานให้เด็กฟัง เด็กจะเข้าใจได้ดีกว่าการพูดสอน นิทานที่เล่าเกี่ยวกับเรื่องอารมณ์ต่าง ๆ จึงเป็นเครื่องมือในการสอนเรื่องอารมณ์ให้แก่เด็กได้อย่างมีประสิทธิภาพ สนุกสนาน เข้าใจได้ง่ายขึ้น เด็ก ๆ ชอบฟังนิทานอยู่แล้ว เขาจะเรียนรู้ได้ดีขึ้นผ่านการเล่านิทานด้วยค่ะ”
สำหรับหนังสือนิทานที่ใช้สอนเรื่องอารมณ์นั้น คุณแป๋มแนะนำหนังสือชุด “ถ้วยฟูชวนหนูรู้จักอารมณ์” ของสำนักพิมพ์นานมีบุ๊คส์ ประกอบด้วยหนังสือ 10 เล่ม 10 อารมณ์ สร้างสรรค์โดย เทรซ โมโรนีย์ นักเขียนและนักวาดหนังสือภาพสำหรับเด็ก ผู้มีผลงานโด่งดังจนได้รับการตีพิมพ์มาแล้วทั่วโลก
ในเล่มยังมีคำแนะนำจากนักจิตวิทยาเด็กและศาสตราจารย์ด้านจิตวิทยาพัฒนาการ มหาวิทยาลัยเมลเบิร์น ประเทศออสเตรเลีย สำหรับให้คุณพ่อคุณแม่ใช้สอนเด็ก ๆ ทำความเข้าใจและจัดการกับอารมณ์ของตนเองด้วย
คุณแป๋ม เผยว่า “เป็นหนังสือที่น่าสนใจมาก เป็นนิทานที่ทำมาเพื่อเด็กจริง ๆ เรียกได้ว่าเป็นนิทานเชิงจิตวิทยาเด็กที่น่ารักละมุนละไม น่าอ่านมาก มีกระต่ายน้อยชื่อถ้วยฟูเป็นคนเล่าเรื่อง ถ้วยฟูเป็นเหมือนตัวแทนของเด็ก ๆ ทุกคนที่มีอารมณ์ต่าง ๆ หลากหลาย เนื้อหาสื่อสารออกมาได้ตรงใจเด็ก แม้แต่ผู้ใหญ่เอง หากได้อ่านแล้วก็จะพบว่าเราก็เป็นแบบนี้ มีอารมณ์ความรู้สึกแบบนี้เหมือนกันนะ มันทำให้เรารู้สึกไม่โดดเดี่ยว มีคนเข้าใจเรานะ ถ้วยฟูก็เป็นเหมือนเราเลย
เมื่อคุณพ่อคุณแม่เล่านิทานชุดนี้ให้ลูกฟัง ลูกก็จะรู้สึกได้ว่ามีคนที่เข้าใจเขานะ คุณพ่อคุณแม่เข้าใจเขานะ เขาสามารถเชื่อมโยงตัวเขากับถ้วยฟู และเกิดการเรียนรู้เรื่องอารมณ์ต่าง ๆ ได้ดีขึ้น
เช่น ในเรื่องถ้วยฟูว้าวุ่นใจ ถ้วยฟูบอกว่า ‘เมื่อฉันรู้สึกว้าวุ่นใจน่ะนะ ร่างกายของฉันมันจะสั่นสะท้าน... หัวใจของฉันจะเต้นรัว หายใจหอบถี่...และบางครั้งก็เหงื่อตกพลั่ก ๆ เลยด้วย’ ตรงนี้ดีมาก คือมีการอธิบายอาการทางร่างกายที่เกิดขึ้นเมื่อเรามีอารมณ์ความรู้สึกต่าง ๆ ชวนให้เด็กรู้จักสังเกตอารมณ์และความเปลี่ยนแปลงของร่างกายตัวเองได้ด้วยภาษาที่เข้าใจง่าย มีการอธิบายถึงสาเหตุที่ทำให้เกิดอารมณ์ความรู้สึกนั้น ๆ แล้วก็มีการบอกแนวทางในการจัดการ การแสดงออกถึงอารมณ์นั้น ๆ อย่างเหมาะสม เช่น สอนเทคนิคการผ่อนคลายด้วยการหายใจ นี่คือเทคนิคที่นักจิตวิทยาใช้สอนเด็กเพื่อฝึกการผ่อนคลายจริง ๆ
รวมทั้งยังมีข้อความให้กำลังใจเด็ก ๆ ในหน้าท้าย ๆ ก็ยังมีคำถามชวนให้เด็กได้คิด ทบทวน เรียนรู้ ทำความเข้าใจอารมณ์ของตัวเองด้วยคำถามที่เรียบเรียงมาดีมาก และหน้าสุดท้ายก็มีเคล็ดลับดี ๆ สำหรับคุณพ่อคุณแม่ในการช่วยสนับสนุนลูกเมื่อเผชิญกับอารมณ์ต่าง ๆ อีกด้วย
สำหรับตัวรูปเล่มก็โค้งมน ปลอดภัยไม่บาดมือเด็ก ที่ชอบมากอีกอย่างคือภาพประกอบสวยมาก ภาพทุกหน้าเป็นการเปรียบเทียบอารมณ์ของเด็กกับสีสันและสัญลักษณ์ต่าง ๆ สื่อสารออกมาได้อย่างลงตัว ทั้งในแง่ความสวยงามละมุนละไม ความใส่ใจในรายละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ และมีสีสันที่เด็ก ๆ ชอบ เรียกได้ว่าเป็นนิทานที่ทำมาเพื่อเด็กจริง ๆ”
คุณแป๋ม ยังให้คำแนะนำสำหรับคุณพ่อคุณแม่อีกว่า “อยากให้คุณพ่อคุณแม่ลองหาช่วงเวลาทองร่วมกับลูก ช่วงเวลาทองก็คือช่วงที่เราและลูกรู้สึกพร้อม สบายตัว ไม่เหนื่อยไม่ง่วงเกินไป มาอ่านนิทานด้วยกัน ค่อย ๆ เล่าค่อย ๆ ชี้ชวนดูรูปไปพร้อมกัน
การเล่าครั้งแรกอาจจะยังไม่ต้องถามหรือสอนมากนัก ให้เล่าเนื้อหาไปก่อน พอเขาสนใจแล้วครั้งต่อ ๆ มาก็ดูอารมณ์ว่าตอนนั้นลูกอยู่ในอารมณ์แบบไหน ก็ให้เลือกนิทานเล่มที่เชื่อมโยงกับอารมณ์ของลูกในช่วงช่วงนั้นมาเล่า เช่น ลูกกำลังอิจฉาน้อง หรือโกรธที่เพื่อนมาแย่งของ หรือผิดหวังที่เพื่อนไม่ชวนไปงานวันเกิด ลองหยิบนิทานถ้วยฟูมาเล่า จะทำให้ลูกรู้สึกว่ามีคนที่เข้าใจเขาจริง ๆ ถ้วยฟูเป็นเหมือนเพื่อนที่เข้าใจเขาจริง ๆ
ขณะเล่าให้ลูกนั่งตัก กอดลูกไปด้วย ลูกจะรู้สึกอบอุ่นและกล้าเปิดใจได้มากขึ้น เมื่อเล่าจบแล้ว เด็กบางคนอยากทำกิจกรรมต่อยอด เช่น อยากวาดรูป เราก็ชวนลูกมาวาดรูปด้วยกัน หรือเล่นสมมุติหนูเป็นถ้วยฟูก็ได้ ก็จะยิ่งช่วยให้ลูกเกิดการเชื่อมโยงกับเรื่องที่ฟังได้อย่างสนุกมากขึ้น เข้าใจได้ดียิ่งขึ้น”
“การเล่านิทานให้เกิดความงอกงามในใจเด็กนั้นต้องใช้เวลา เล่าครั้งเดียวอาจยังไม่เห็นผลทันที ต้องอาศัยความสม่ำเสมอและความรักความเอาใจใส่ แสดงออกให้ลูกได้รู้ว่าเราคอยอยู่ข้าง ๆ เขา อยากให้เขามีความสุข เมื่อมีความสม่ำเสมอ + ความรักความเอาใจใส่ + เครื่องมือการสื่อสารที่ทรงพลังอย่างนิทาน = การเติบโตงอกงามทางอารมณ์และจิตใจของเด็ก สุดท้ายแล้วเราก็จะเห็นผลลัพธ์ที่น่าชื่นใจแน่นอนค่ะ”
การพัฒนาทักษะการเรียนรู้ของเด็กเกิดขึ้นได้ด้วยความรักความเอาใจใส่ที่คุณพ่อคุณแม่มอบให้อย่างสม่ำเสมอ ยิ่งมีเครื่องมือที่ทรงพลังอย่างนิทานด้วยแล้วยิ่งเสริมสร้างให้เด็กเรียนรู้ได้อย่างสนุกสนานและมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
หนังสือชุดถ้วยฟูชวนหนูรู้จักอารมณ์ แต่ละเล่มสร้างสรรค์ขึ้นอย่างละเอียดรอบคอบเพื่อช่วยให้เด็ก ๆ เข้าใจความรู้สึกต่าง ๆ ที่จะช่วยให้เขาเป็นนายของตัวเองและเป็นอิสระได้อย่างแท้จริง การพูดคุยเกี่ยวกับอารมณ์ความรู้สึกต่าง ๆ จะสอนให้เด็ก ๆ รู้ว่า ความเศร้า ความโกรธ และความกลัว เป็นความรู้สึกที่เกิดขึ้นได้ แต่หากพวกเขาอดทนต่อความทุกข์ได้มากขึ้น ก็จะอยู่ในโลกนี้ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข
