ช่วงนี้ "โรคพิษสุนัขบ้า" กำลังระบาด แต่หลายคนยังมีความเชื่อผิด ๆ เกี่ยวกับโรคนี้อยู่อีกมาก บางคนไม่เคยรู้จักและไม่รู้วิธีป้องกันโรคนี้เลย ทั้งที่โรคพิษสุนัขบ้าเป็นโรคติดต่อร้ายแรง เป็นแล้วจะเสียชีวิตในเวลาไม่นาน และปัจจุบันนี้ยังไม่สามารถรักษาโรคพิษสุนัขบ้าได้ เรามาทำความรู้จักโรคนี้ไปพร้อม ๆ กันดีกว่าค่ะ

โรคพิษสุนัขบ้าคืออะไร?

โรคพิษสุนัขบ้าหรือโรคกลัวน้ำ เกิดจากเชื้อไวรัสเรบีส์ ซึ่งติดต่อได้ในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมทุกชนิด ไม่ใช่แค่เพียงสุนัขอย่างเดียวเท่านั้น แต่เนื่องจากในประเทศไทยมักพบเชื้อไวรัสเรบีส์ในสุนัขมาก จึงเรียกว่าโรคพิษสุนัขบ้า ไวรัสเรบีส์ส่งผลต่อระบบประสาทอย่างรุนแรง ทำให้ผู้ติดเชื้อมีอาการทางประสาท และเสียชีวิตทุกราย

พิษสุนัขบ้ามีเฉพาะในฤดูร้อน?!?

เป็นความเชื่อที่ผิดถนัด ไวรัสเรบีส์สามารถติดต่อได้ในทุกฤดูกาล ไม่ใช่แค่เพียงหน้าร้อนเท่านั้น

ทำไมถึงติดเชื้อ?

การติดเชื้อพิษสุนัขบ้า เกิดจากการถูกสัตว์ที่เป็นโรคกัดหรือเลียบริเวณที่มีแผล หรือเลียริมฝีปากและนัยน์ตา ซึ่งทำให้น้ำลายของสัตว์ที่ติดเชื้อเข้าสู่ร่างกาย ผู้คนมักจะเข้าใจผิดคิดว่าโดนกัด ข่วนหรือเลียเล็กน้อยไม่เป็นไร แต่อันที่จริงแล้วถึงจะเป็นแผลเพียงเลือดซิบ ๆ หรือถลอกโดยไม่มีเลือดก็สามารถติดเชื้อได้แล้ว และผู้คนมักเข้าใจว่าโรคพิษสุนัขบ้ามีเฉพาะในสุนัข ทั้งที่จริงแล้วพิษสุนัขบ้ามีในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมทุกชนิด ไม่ว่าจะเป็นสุนัข แมว กระต่าย หนู ลิง วัวควาย ม้า ค้างคาว ฯลฯ สามารถติดเชื้อพิษสุนัขบ้าได้ทั้งสิ้น แม้กระทั่งแมวข่วนไม่ได้กัดก็ติดเชื้อได้ เพราะแมวอาจเลียเท้าและเล็บก่อนจะมาข่วนเรา ที่สำคัญคือสัตว์ที่เลียหรือกัดเราอาจยังดูปกติดี เนื่องจากอาการของโรคยังไม่แสดง แต่ในน้ำลายของสัตว์มีเชื้อพิษสุนัขบ้าแล้ว

สัตว์ที่เลี้ยงไว้ในบ้านไม่ติดเชื้อแน่นอน แน่ใจหรือ?

บางคนคิดว่าสุนัข แมว หรือสัตว์เลี้ยงอื่น ๆ ที่เลี้ยงไว้ในบ้าน ต่อให้ไม่ได้รับวัคซีนก็ไม่มีสิทธิ์ติดเชื้อพิษสุนัขบ้า ซึ่งเป็นความเชื่อที่ผิดอย่างมาก และทำให้คนเสียชีวิตจากโรคนี้มานักต่อนักแล้วนะคะ สาเหตุก็เพราะในบ้านของเราอาจมีหนูที่มีเชื้อและนำมาติดสัตว์เลี้ยงของเราด้วยวิธีใดวิธีหนึ่ง น้องหมาหรือน้องแมวของเราอาจจะไปกัดหนูหรือสัตว์ไม่ได้รับเชิญอื่น ๆ (ตัวสัตว์เลี้ยงของเราไม่มีบาดแผล) แค่นั้นก็สามารถติดเชื้อได้แล้วค่ะ เพราะฉะนั้นไม่ว่าจะเลี้ยงสัตว์ในระบบเปิดหรือปิด ต้องนำสัตว์เลี้ยงไปรับวัคซีนพิษสุนัขบ้าประจำปีให้ครบเสมอ

ทำไม "พิษสุนัขบ้า" ถึงน่ากลัว?

เพราะโรคพิษสุนัขบ้าไม่สามารถรักษาให้หายได้ และผู้ติดเชื้อจะเสียชีวิตในเวลาไม่นาน นอกจากนี้อาการของโรคยังไม่น่าพิสมัยเอาซะเลย โดยจะเริ่มจากมีไข้ต่ำ ๆ เจ็บคอ เบื่ออาหาร อ่อนเพลีย คันหรือปวดแสบปวดร้อนบริเวณที่ถูกสัตว์กัดหรือข่วน (ทั้ง ๆ ที่แผลอาจหายเป็นปกติแล้ว) ต่อมาจะเริ่มมีอาการทางประสาท ตื่นเต้นง่าย กระสับกระส่าย กลัวแสง กลัวลม กลัวเสียงดัง และกลัวน้ำ เนื่องจากกล้ามเนื้อที่ใช้ในการกลืนจะเกร็งตัว เกิดความเจ็บปวดมากเวลากลืนน้ำหรืออาหาร จึงดื่มน้ำไม่ได้(เป็นที่มาของ"โรคกลัวน้ำ")แต่ยังมีสติ พูดจาได้รู้เรื่อง เมื่ออาการเข้าขั้นสุดท้ายจะเริ่มชัก กล้ามเนื้อเกร็งกระตุก ควบคุมตัวเองไม่ได้ คลุ้มคลั่ง หมดสติ และเสียชีวิตในที่สุด อาการของโรคพิษสุนัขบ้านี้น่ากลัวมาก ๆ ดูไปดูมาเหมือนอาการของซอมบี้ในหนังเลยนะคะ ที่สำคัญคือเมื่อเริ่มแสดงอาการ(ตั้งแต่เป็นไข้)แล้ว จะไม่สามารถช่วยชีวิตคนไข้ได้อีกเลย นี่ล่ะค่ะที่หลายคนมักไม่ค่อยรู้ วิธีเดียวที่จะป้องกันได้คือ การฉีดวัคซีนป้องกัน ซึ่งยิ่งรับวัคซีนหลังสัมผัสโรคได้เร็วเท่าไร ก็ยิ่งป้องกันได้ดีขึ้นเท่านั้นนะคะ

ส่วนในสุนัขและสัตว์อื่น ๆ อาการจะแบ่งออกเป็น 3 ระยะ เริ่มจากพฤติกรรมเปลี่ยนไป เช่น หงุดหงิด หลบมุม ต่อจากนั้นจะเริ่มน้ำลายไหล ตื่นเต้น เข้ากัดทำร้ายผู้อื่น จำเจ้าของไม่ได้ และสุดท้ายจะเริ่มเป็นอัมพาต ดื่มน้ำไม่ได้ เดินไม่ได้และตายในที่สุด

ไม่อยากเสี่ยงกับพิษสุนัขบ้า ต้องทำอย่างไร?

เริ่มจากพาสัตว์เลี้ยงไปรับวัคซีนพิษสุนัขบ้าประจำปีสม่ำเสมอ โดยไม่มีข้อยกเว้นว่าเลี้ยงในระบบปิด และหากเราถูกสุนัขหรือสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมชนิดใด ๆ กัด ข่วน เลียบริเวณที่มีแผลถลอก ปากหรือนัยน์ตา ให้รีบล้างแผลด้วยน้ำและสบู่เป็นเวลา 10-15 นาที แล้วไปพบแพทย์เพื่อรับวัคซีนภายใน 48 ชั่วโมงเพื่อการป้องกันโรคที่ได้ผลสูงสุด ไม่ว่าแผลจะเล็กมากหรือไม่มีเลือดออกก็ตาม นอกจากนี้ หากผู้ที่เคยได้รับวัคซีนแล้วถูกสัตว์กัดหรือข่วนอีก ก็ต้องไปพบแพทย์เพื่อรับการกระตุ้นวัคซีนเช่นเดียวกัน เพียงเท่านี้เราก็จะปลอดภัยจากโรคพิษสุนัขบ้าแล้วค่ะ

โรคพิษสุนัขบ้านั้นรักษาไม่ได้ แต่สามารถป้องกันได้ อย่าลืมดูแลตัวเองและคนรอบข้าง รวมถึงสัตว์เพื่อนร่วมโลกของเราด้วยนะคะ