สารเคมีจากการเผาไหม้ของบุหรี่

      ในบุหรี่ ๑ มวนประกอบด้วย ใบยาสูบ กระดาษที่ใช้มวน และสารเคมีหลายร้อยชนิด ที่ใช้ในการปรุงแต่งกลิ่นและรสเพื่อลดการระคายเคืองและเพื่อให้บุหรี่น่าสูบ เมื่อเกิดการเผาไหม้จะทำให้เกิดสารเคมีมากกว่า ๔,๐๐๐ ชนิด ซึ่งสารหลายร้อยชนิดมีผลต่อการทำงานของอวัยวะต่าง ๆ ในร่างกายและมีสาร ๔๓ ชนิดที่เป็นสารก่อมะเร็ง

      ควันบุหรี่ประกอบด้วยสารที่เกิดจากการเผาไหม้สารเคมีที่มีอยู่ในใบยาสูบตามธรรมชาติ สารเคมีที่ใช้ผสมเพื่อปรุงแต่งกลิ่นและรสในกระบวนการผลิตบุหรี่ และกระดาษที่ใช้มวนบุหรี่ ควันบุหรี่แบ่งได้เป็น ๒ ประเภท คือ ควันที่สูดเข้าร่างกายกับควันที่ลอยอยู่ในอากาศ  ในช่วงเวลาที่ไม่มีการสูดควันควันที่สูดเข้าสู่ร่างกายมีความเข้มข้นมากประกอบด้วยส่วนที่เป็นละอองสารเคมีขนาดของละอองจะแตกต่างกันระหว่าง ๐.๑ และ ๑.๐ ไมโครเมตรและส่วนที่เป็นก๊าซ คือ ไนโตรเจน (ร้อยละ ๕๐ - ๗๐) ออกซิเจน (ร้อยละ ๑๐ - ๑๕) คาร์บอนไดออกไซด์ (ร้อยละ ๑๐ - ๑๕) และคาร์บอนมอนอกไซด์ (ร้อยละ ๓ - ๖) ซึ่งเมื่อมีการเผาไหม้จะก่อให้เกิดสารต่าง ๆ อีก กว่า ๔,๐๐๐ ชนิด ดังแสดงในตารางที่ ๑ 
 

ที่มา : Dube and Green, U.S. Department of Health Human Services. Cardiovascular Disease : A Report of the Surgeon General, 1983, P. 206. 

      ความร้อนของปลายมวนบุหรี่ขณะที่สูดควัน คือ ๙๐๐ องศาเซลเซียส และ ๖๐๐ องศาเซลเซียส ขณะที่ไม่มีการสูดควันซึ่งความร้อนระดับนี้เป็นเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดสารพิษต่าง ๆ มากมายจากการเผาไหม้ทั้งในควันที่สูดเข้าไปและควันที่ลอยอยู่ในอากาศ  เนื่องจากควันที่ลอยอยู่ในอากาศจะเจือจางในอากาศและจากความร้อนรอบนอกที่ต่ำกว่าทำให้เย็นลงอย่างรวดเร็วละอองสารของควันจึงมีขนาดเล็กกว่าและระหว่างที่ควันลอยอยู่ในอากาศจะมีออกซิเจนมากกว่าจึงทำให้สารบางชนิดเกิดปฏิกิริยากลายเป็นสารชนิดที่มีพิษมากขึ้นได้ เช่น ไนโตรเจนออกไซด์และเมื่ออยู่ในสภาพแวดล้อมที่มีออกซิเจนมากขึ้นก็จะจับตัวกับออกซิเจนกลายเป็นไนโตรเจนไดออกไซด์ซึ่งเป็นพิษต่อร่างกายมากขึ้น

ในควันบุหรี่ มีสารพิษดังนี้

นิโคติน 

      นิโคตินเป็นสารพิษอย่างแรงสามารถดูดซึมเข้าทางผิวหนังและเยื่อบุร่างกายได้และเป็นสารที่มีฤทธิ์เสพติด  สารนี้ในระยะแรกออกฤทธิ์กระตุ้นสมองและระบบประสาทส่วนกลางทำให้ความดันโลหิตสูงขึ้น หัวใจและชีพจรเต้นเร็วขึ้นโดยอาจจะเพิ่มขึ้นถึง ๓๐ ครั้งต่อนาที ทำให้หัวใจต้องทำงานหนักกว่าปกติและกระตุ้นการบีบตัวของลำไส้  แต่ในระยะต่อมาจะมีฤทธิ์กดระบบประสาท นิโคติน และสารเคมีอื่น ๆ ที่ทำให้ไขมันชนิดไม่ดีในเลือดสูงขึ้นทำให้หลอดโลหิตตีบลงซึ่งทำให้เกิดโรคเกี่ยวกับหลอดเลือดหัวใจและความดันโลหิตสูงขึ้นได้ 

ทาร์หรือน้ำมันดิน 

      ประกอบด้วยสารเคมีหลายชนิดที่มีคุณสมบัติเป็นสารก่อมะเร็งโดยร้อยละ ๕๐ ของสารทาร์จะจับอยู่ที่ปอดเมื่อผู้สูบบุหรี่หายใจสูดอากาศที่มีฝุ่นละอองต่าง ๆ ปนอยู่เข้าไป สารทาร์ที่ปอดก็จะรวมตัวกับฝุ่นละอองที่สูดเข้าไปนั้นแล้วจับตัวสะสมอยู่ในถุงลมปอดทำให้เกิดการระคายเคืองอันเป็นสาเหตุของการไอและมีเสมหะและก่อให้เกิดโรคมะเร็งปอดและโรคถุงลมโป่งพองในระยะยาว 

คาร์บอนไดซัลไฟด์ (carbon disulfide) 

      ทำให้เกิดโรคผนังเส้นเลือดแดงรองหนาและแข็งขึ้น 

คาร์บอนมอนอกไซด์ (carbon monoxide) 

      เป็นก๊าซที่เกิดจากการเผาไหม้ชนิดเดียวกับที่พ่นออกมาจากท่อไอเสียรถยนต์  ก๊าซนี้จะขัดขวางการลำเลียงออกซิเจนของเม็ดเลือดแดงทำให้ผู้สูบบุหรี่ได้รับออกซิเจนน้อยลงไม่ต่ำกว่าร้อยละ   ๑๐ - ๑๕ สำหรับผู้ที่สูบบุหรี่จัด ร่างกายต้องสร้างเม็ดเลือดแดงเพิ่มขึ้นทำให้เลือดข้นและหนืดมากขึ้นหัวใจต้องเต้นเร็วขึ้นและทำงานมากขึ้นเพื่อให้เลือดนำออกซิเจนไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกายให้เพียงพอ ถ้าก๊าซนี้มีจำนวนมากจะทำให้เนื้อเยื่อขาดออกซิเจน 

ไฮโดรเจนไซยาไนด์ (hydrogen cyanide) 

      ก่อให้เกิดอาการไอ มีเสมหะและหลอดลมอักเสบเรื้อรัง ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ และคลื่นไส้อาเจียน เป็นก๊าซพิษที่ใช้ในสงคราม  สารไนเทรตในบุหรี่ทำให้เกิดสารนี้ สารนี้เป็นตัวสกัดกั้นเอนไซม์ที่เกี่ยวกับการหายใจหลายตัวทำให้เกิดความผิดปกติของการเผาผลาญพลังงานที่กล้ามเนื้อหัวใจและที่ผนังหลอดเลือด 

ไนโตรเจนไดออกไซด์ (nitrogen dioxide) 

      เป็นสาเหตุของโรคถุงลมปอดโป่งพองโดยจะไปทำลายเยื่อบุหลอดลมส่วนปลายและถุงลม 

ไนโตรเจนออกไซด์ (nitrogen oxide) 

      ทำให้หัวใจเต้นเร็วขึ้น ใจสั่น 

แอมโมเนีย (ammonia) 

      ใช้ในการปรุงแต่งรสชาติและช่วยให้นิโคตินดูดซึมเข้าสู่สมองและประสาทส่วนกลางเร็วขึ้นมีฤทธิ์ระคายเคืองเนื้อเยื่อทำให้แสบตา แสบจมูก หลอดลมอักเสบ 

ไซยาไนด์ (cyanide) 

      สารนี้ถ้าได้รับในปริมาณมากจะทำให้หัวใจเป็นอัมพาตและหยุดหายใจได้ ปกติใช้เป็นยาเบื่อหนู 

เบนซีน (benzene) 

      พบในยาฆ่าแมลงอาจติดมากับใบยาสู เป็นสารก่อมะเร็ง 

ฟอร์มาลดีไฮด์ (formaldehyde) 

      ก่อให้เกิดความระคายเคืองต่อดวงตา เยื่อบุจมูก และทางเดินหายใจ เป็นสารก่อมะเร็งอย่างสูง 

๑, ๓ บิวทาไดอีน (1, 3 butadiene) 

      เป็นสารที่ทำให้ตา โพรงจมูก คอ และปอดเกิดความระคายเคืองและเป็นสาเหตุของอาการทางระบบประสาทหลายอย่าง เช่น ทำให้สายตาพร่ามัว เมื่อยล้าร่างกาย และปวดศีรษะ หรือเวียนศีรษะ เป็นสาเหตุหนึ่งของโรคหัวใจและเป็นสารก่อมะเร็ง 

อะซีทาลดีไฮด์ (acetaldehyde) 

      ก่อให้เกิดความระคายเคืองต่อดวงตา ผิวหนัง และทางเดินหายใจ อาจทำให้เกิดอาการหัวใจเต้นเร็ว ไอ ถุงลมปอดบวม และเป็นเนื้อตาย 

อะโครลีน (acrolein) 

      เป็นสารพิษที่ร้ายแรงต่อมนุษย์มีผลทั้งระยะสั้นและระยะยาวต่อปอดทำให้ทางเดินหายใจส่วนบนระคายเคืองและบวมผู้สูบจะรู้สึกหายใจแน่นหน้าอกหายใจไม่โล่ง นอกจากนี้ยังก่อให้เกิดความระคายเคืองต่อดวงตาอีกด้วย 

อะไครโลไนไทรล์ (acrylonitrile) 

      ทำให้เกิดภาวะโลหิตจางอย่างอ่อน ปลายมือปลายเท้าซีดเขียว เม็ดเลือดขาวลดลง ระคายเคืองต่อไต เยื่อบุตาขาวมีสีเหลืองเล็กน้อย และหายใจไม่สม่ำเสมอได้ นอกจากนี้ยังทำให้เกิดอาการแสดงต่อไปนี้ คือ เยื่อบุตา จมูก และปอดระคายเคือง ปวดศีรษะ มึนเวียนศีรษะ คลื่นไส้ รู้สึกไม่ค่อยสบาย และหงุดหงิด อาจก่อให้เกิดมะเร็ง 

อะโรแมติก อะไมน์-๔ อะมิโน ไบฟีนิล (aromatic amines-4-amino-biphenyl) 

      เป็นสารที่ทำให้เกิดอาการปวดศีรษะ ง่วง เซื่องซึม ปลายมือปลายเท้าเขียวคล้ำ ปัสสาวะปวดแสบปวดร้อนและอาจมีเลือดปน เป็นสาเหตุให้เกิดมะเร็งในกระเพาะปัสสาวะ 

แอสเบสทอส (asbestos) 

      ก่อให้เกิดมะเร็งปอด มะเร็งเยื่อหุ้มปอดและเยื่อบุหน้าท้อง 

เบนโซ (อะ) ไพรีน (benzo [a] pyrene) 

      เป็นสารก่อมะเร็งอย่างแรง 

เบนซิดีน (benzidine) 

      ก่อให้เกิดมะเร็งกระเพาะปัสสาวะ 

บิส (คลอโรเมทิล) อีเทอร์ (bis (chloromethyl) ether) 

      ก่อให้เกิดมะเร็งปอด 

บิวไทราลดีไฮด์ (butyraldehyde) 

      มีผลต่อการหายใจและมีการศึกษาในสัตว์ทดลองว่าก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเซลล์ของระบบสืบพันธุ์ 

แคดเมียม (cadmium) 

      การเข้าสู่ร่างกายโดยการสูดดมก่อให้เกิดอันตรายมากกว่าการรับประทาน การได้รับสารเป็นระยะเวลานานแม้ว่าจะเป็นจำนวนเพียงเล็กน้อยก็สามารถทำอันตรายต่อไต ตับ และสมอง และเพิ่มโอกาสเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งปอดและอัณฑะ 

สารตะกั่ว (lead) 

      เป็นสารโลหะที่ทำลายสมอง ไต ระบบประสาท และเม็ดเลือดแดงอย่างรุนแรง สามารถถูกดูดซึมเข้าสู่ผิวหนังได้โดยเฉพาะในเด็กจะดูดซึมได้ดีทำให้ไปยับยั้งการเจริญเติบโตของร่างกายและสมอง ความเฉลียวฉลาดจะช้ากว่าเด็กปกติการรับรู้สั้น 

เอ็ม พี และ โอ ครีซอล (m, p and o-Cresol) โครมาริน (cromarin) โครโทนาลดีไฮด์ (crotonaldehyde) และ ดีดีที (DDT)

      ทั้งหมดนี้เป็นสารก่อมะเร็ง 

สารปรอท (mercury) 

      เป็นสารโลหะที่เป็นพิษต่อสมองทำให้เกิดอาการสั่น ความจำเสื่อม และโรคไต 

เมทิล เอทิล คีโทน (methyl ethyl ketone) 

      ทำให้ตา จมูก และคอระคายเคือง และกดระบบประสาทส่วนกลาง 

นิกเกิล (nickel) 

      ทำให้ระบบทางเดินหายใจติดเชื้อง่ายขึ้น 

ไนทริกออกไซด์ (nitric oxide) 

      มีผลกระทบต่อระบบทางเดินหายใจถ้าได้รับในปริมาณมากจะทำให้ปอดหยุดทำงาน สารนี้มีผลทำให้เกิดหลอดลมอักเสบเรื้อรัง ถุงลมโป่งพอง และหอบหืด ในเด็กอายุต่ำกว่า ๒ ปี 

พีไฮโดรควิโนน (p-Hydroquinone) 

      ทำให้ตาระคายเคืองไปจนถึงเกิดการจับตัวกับเยื่อบุตาขาวและตาขาว ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงความหนาและความโค้งของตาขาวทำให้สายตาพร่ามัว 

ฟีนอล (phenol) 

      เป็นสารที่ทำให้ผิวหนัง ดวงตา และเยื่อบุต่าง ๆ ในร่างกายมนุษย์ระคายเคืองอย่างแรง 

พอโลเนียม-๒๑๐ (polonium-210) 

      เป็นสารกัมมันตรังสีก่อให้เกิดมะเร็ง 

ควิโนลีน (quinoline) 

      ทำให้ระคายเคืองต่อดวงตา จมูก และคอ และอาจทำให้ปวดศีรษะ มึนงง เวียนศีรษะ และคลื่นไส้ นอกจากนี้ยังเป็นสารก่อมะเร็งอีกด้วย 

เซเลเนียม (selenium) 

      ไฮโดรเจนเซเลเนียมที่ได้รับจากการสูดเข้าสู่ร่างกายมีพิษมากที่สุดในสารตระกูลเซเลเนียม ทำอันตรายต่อทางเดินหายใจ ทำให้เยื่อบุทางเดินหายใจระคายเคือง เยื่อบุปอดบวม หลอดลมอักเสบ และปอดบวม 

สไตรีน (styrene) 

      มีผลกระทบต่อระบบประสาทส่วนกลางทำให้เกิดอาการปวดศีรษะ เมื่อยล้า อ่อนเพลีย และซึมเศร้า นอกจากนี้ยังมีผลต่อระบบประสาทส่วนปลายและต่อการทำหน้าที่ของเอนไซม์ที่เกี่ยวกับไตและโลหิตอีกด้วย 

โทลูอีน (toluene) 

      สารนี้เมื่อได้รับในปริมาณมากจะกดระบบประสาทส่วนกลางทำให้เกิดอาการเดินไม่มั่นคง มือสั่น สมองเหี่ยว พูดไม่ชัด หูอื้อ ตาพร่า ถ้าสูดเข้าร่างกายในระยะเวลานานจะทำให้เกิดอาการระคายเคืองต่อดวงตา ทางเดินหายใจ เจ็บคอ คลื่นไส้ เวียนศีรษะ ปวดศีรษะ และนอนไม่หลับ