ธนาคารออมสิน

ธนาคารออมสิน

การก่อตั้งธนาคารออมสิน
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงริเริ่มกิจการออมสินขึ้นในปี พ.ศ. ๒๔๕๐ ณ วังที่ประทับของพระองค์เอง ตั้งแต่ยังมิได้ทรงครองราชย์ ครั้นเมื่อพระองค์เสด็จขึ้นเสวยราชย์ในปี พ.ศ. ๒๔๕๓ ได้มีพระราชดำรัสสั่งให้ กรมหลวงจันทบุรีนฤนาถ ดำเนินการตั้งคลังออมสินขึ้นให้ถูกต้อง โดยให้ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญในการร่างกฎหมาย และกฎข้อบังคับ
เพื่อทูลเกล้าฯ เสนอเป็นพระราชบัญญัติ และประกาศใช้เมื่อวันที่ ๑ เมษายน ๒๔๕๖

เมื่อคลังออมสินของรัฐบาลเป็นประโยชน์แก่ประชาชน และประเทศชาติมาก กรมหลวงจันทบุรีนฤนาถ เสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ จึงได้ขยายกิจการของคลังออมสินไปตามเมืองต่างๆ ตามต่างจังหวัด ทำให้จำนวนผู้ฝาก และจำนวนเงินที่ฝากกับคลังออมสินเพิ่มขึ้นเป็นอันมาก

ครั้นถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีพระราชดำริให้เปลี่ยนรูปการจัดการใหม่ เพื่อให้คลังออมสินเจริญก้าวหน้าขึ้น โดยโอนกิจการคลังออมสินให้กรมไปรษณีย์โทรเลข ซึ่งมีที่ทำการอยู่ทั่วไป รับไปดำเนินการแทนตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๔๗๑ เป็นต้นมา ทำให้คลังออมสินเป็นที่นิยมของประชาชนกว้างขวางขึ้นอีกเป็นอันมาก ทั้งจำนวนผู้ฝาก และจำนวนเงินฝากได้เพิ่มมากขึ้น รัฐบาลในสมัยต่อมาได้ปรับปรุงแยกคลังออมสินเป็นองค์การอิสระเต็มรูปแบบ เป็น "ธนาคารออมสิน" โดยออกพระราชบัญญัติธนาคารออมสิน พ.ศ. ๒๔๘๙ เพื่อเป็นกรอบในการดำเนินงานมาจนถึงปัจจุบันนี้

การดำเนินงาน
การดำเนินงานของธนาคารออมสิน โดยหลักการทั่วไปแล้ว เป็นเช่นเดียวกับธนาคารพาณิชย์ คือ การรับฝากเงิน ซึ่งเป็นแหล่งสำคัญของการได้มาของเงินทุน และการให้กู้ยืมเป็นทางใช้ไปของเงินทุน เพื่อก่อให้เกิดรายได้ นำมาชำระดอกเบี้ยเงินรับฝากจากประชาชน

ธนาคารออมสินให้บริการรับฝากเงินจากประชาชน โดยมุ่งให้บริการรับฝากเงินแก่ผู้ฝากเงินรายย่อย ส่งเสริมการออมทรัพย์อย่างกว้างขวางในกลุ่มนักเรียน และประชาชนโดยทั่วไป
มีบริการเงินฝากให้เลือกหลายประเภท ที่นอกเหนือจากเงินฝากประจำ เงินฝากออมทรัพย์ และเงินฝากเผื่อเรียกแบบใช้เช็คสั่งจ่ายแล้ว ยังมีเงินรับฝากประเภทอื่นอีก เช่น เงินฝากประเภทสงเคราะห์ชีวิต และครอบครัว ที่มีลักษณะเป็นเงินฝากรวมกับประกันชีวิต เงินฝากสงเคราะห์ชีวิต และการศึกษา เป็นเงินฝาก เพื่อประโยชน์ในการนำไปใช้จ่าย เพื่อการศึกษาของผู้เยาว์ ที่อยู่ในอุปการะ นอกจากบริการที่เป็นเงินฝากแล้ว บริการอื่นที่มีลักษณะคล้ายกัน และเป็นที่รู้จักนิยมกันมากในปัจจุบันคือ สลากออมสินพิเศษ ซึ่งมีลักษณะเหมือนล็อตเตอรี่ ราคาฉบับละ ๓๐ บาท แต่ละฉบับมีอายุ ๓ ปี ผู้ถือสลากออมสินพิเศษมีสิทธิ์ถูกรางวัลที่ออกทุกเดือน สลากออมสินพิเศษนี้ มีข้อได้เปรียบตรงที่ว่า ไม่ว่าจะถูกรางวัลหรือไม่ก็ตาม ในช่วงที่ถืออยู่ เมื่อครบกำหนด ๓ ปี ผู้ถือสลากออมสินจะนำไปซื้อเงินคืนได้ ฉบับละ ๓๑ บาท

การให้กู้ยืมของธนาคารออมสิน ซึ่งเป็นการใช้ไปของเงินทุน ที่ได้จากเงินรับฝากจากประชาชนโดยทั่วไป ได้นำไปให้รัฐบาลกู้ยืม จึงเปรียบเสมือนเป็นแหล่งเงินกู้ของรัฐบาลโดยตรง โดยธนาคารนำไปลงทุน ด้วยการซื้อพันธบัตร และหลักทรัพย์รัฐบาลกว่าร้อยละ ๘๕ ของเงินรับฝากจากประชาชน ส่วนที่เหลือเป็นการให้กู้แก่สถาบันการเงิน และรัฐวิสาหกิจต่าง ๆ เงินให้กู้แก่ประชาชนมีบ้างเหมือนกัน แต่เป็นจำนวนน้อยมาก 

ธนาคารออมสินเป็นสถาบันการเงินที่เก่าแก่ที่สุด เมื่อเทียบกับสถาบันการเงินเฉพาะกิจอื่น มีสาขาดำเนินการ ทั้งในกรุงเทพมหานคร และต่างจังหวัดทุกจังหวัด รวมทั้งอำเภออีกหลายอำเภอ ที่ธนาคารพาณิชย์ยังไม่มีสาขาเปิดดำเนินการ เมื่อสิ้นปี พ.ศ. ๒๕๒๗ ธนาคารออมสินมี สาขาทั้งสิ้น ๔๐๐ สาขา นับว่า มากกว่าจำนวนสาขาของธนาคารพาณิชย์แห่งหนึ่งแห่งใด ในประเทศไทย