สิ่งมีชีวิตชนิดต่างๆ ที่อาศัยอยู่ร่วมกันในแหล่งที่อยู่ต่างๆ มีความสัมพันธ์กันทั้งในลักษณะการพึ่งพากัน การแก่งแย่งแข่งขันกัน รวมทั้งยังมีความสัมพันธ์กับสภาวะแวดล้อมที่สิ่งมีชีวิตเหล่านั้นอาศัยอยู่อีกด้วย

ตัวชี้วัด
   ว 2.1   ม.4-6/1   อธิบายดุลยภาพของระบบนิเวศ
              ม.4-6/2   อธิบายกระบวนการเปลี่ยนแปลงแทนที่ของสิ่งมีชีวิต
   ว 8.1   ม.4-6/1 - ม.4-6/12            

จุดประสงค์การเรียนรู้
1. อธิบายปัจจัยที่มีผลต่อดุลยภาพของระบบนิเวศได้
2. อธิบายความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศได้
3. สำรวจตรวจสอบสภาวะแวดล้อมในระบบนิเวศได้

สาระการเรียนรู้แกนกลาง
1. ระบบนิเวศในธรรมชาติ จะมีความสมดุลได้ก็ต่อเมื่อมีสภาพแวดล้อมต่างๆ ที่เอื้ออำนวยต่อ  การดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตชนิดต่างๆ ในระบบนิเวศ จนทำให้เกิดความหลากหลายของระบบนิเวศบนโลก      
2. ระบบนิเวศในโลกที่มีความหลากหลายมีการเปลี่ยนแปลงต่างๆ เกิดขึ้นอยู่ตลอดเวลา ไม่ว่าจะเป็นการเปลี่ยนแปลงที่เกิดจากมนุษย์เป็นผู้กระทำ การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้อาจส่งผลทำให้ระบบนิเวศเสียสมดุลได้
3. เมื่อระบบนิเวศเสียสมดุล จะเกิดการเปลี่ยนแปลงแทนที่เกิดขึ้นในระบบนิเวศนั้น การเปลี่ยนแปลงสภาพทางธรรมชาติของระบบนิเวศย่อมส่งผลทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงแทนที่ของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศนั้นด้วย

ความสามารถในการคิด
 - ทักษะการคิดวิเคราะห์
 - ทักษะการคิดสร้างสรรค์
 - ทักษะการคิดอย่างมีวิจารณญาณ
ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต
 - กระบวนการปฏิบัติ
 - กระบวนการทำงานกลุ่ม

1. มุ่งมั่นในการทำงาน
2. มีจิตวิทยาศาสตร์

(วิธีสอนแบบสืบเสาะ)

ชั่วโมงที่ 1
1. ครูสนทนาซักถามกับนักเรียนเกี่ยวกับสภาวะแวดล้อมทางกายภาพในระบบนิเวศ โดยใช้คำถาม เช่น
    - สภาวะแวดล้อมทางกายภาพในระบบนิเวศมีอะไรบ้าง (อุณหภูมิ แสง ความเป็นกรด-เบส)
    - สภาวะแวดล้อมทางกายภาพในระบบนิเวศมีความสำคัญต่อสิ่งมีชีวิตอย่างไร (ชนิด ปริมาณการกระจายพันธุ์ และการดำรงชีวิต)
    - ถ้าเกิดปรากฏการณ์ที่แสงจากดวงอาทิตย์ไม่สามารถส่องมาโลกได้ 3 วัน สภาวะแวดล้อมในระบบนิเวศจะเป็นอย่างไร (ส่งผลกระทบต่อการดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิต)
2. ครูแบ่งนักเรียนเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 3-4 คน แล้วให้นักเรียนศึกษาและสำรวจองค์ประกอบทางกายภาพในระบบนิเวศ เช่น แสงสว่าง อุณหภูมิ ความชื้น ความเป็นกรด-เบสของดินและน้ำ ตามวิธีการใน ใบงานที่ 2.1 เรื่อง สำรวจสภาพแวดล้อมทางกายภาพของระบบนิเวศ
3. ครูพัฒนาทักษะการคิดวิเคราะห์เขียนสื่อความของนักเรียน ตามกิจกรรมในใบงานที่ 2.2 เรื่อง สภาวะแวดล้อมที่ชื่นชอบ

ชั่วโมงที่ 2
1. ครูสนทนาซักถามนักเรียน แล้วร่วมกันแสดงความคิดเห็นเรื่อง สภาวะแวดล้อมในระบบนิเวศ โดยใช้คำถาม เช่น
    - องค์ประกอบของระบบนิเวศมีอะไรบ้าง (สิ่งมีชีวิต สภาวะแวดล้อมหรือแหล่งที่อยู่)
    - การสำรวจสภาวะแวดล้อมพบกลุ่มของสิ่งมีชีวิตอะไรบ้าง (ต้นไม้ ต้นหญ้า มด แมลงต่างๆ)
    - สิ่งมีชีวิตที่พบมีความสัมพันธ์กันหรือไม่ อย่างไร (มีความสัมพันธ์กัน เช่น โซ่อาหาร สายใยอาหาร)
2. นักเรียนทำใบงานที่ 2.3 เรื่อง สายใยอาหาร เพื่อฝึกวิเคราะห์ และเขียนสื่อความ โดยเขียนแผนภาพแสดงสายใยอาหาร และโซ่อาหาร
3. นักเรียนดูภาพความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต 6 รูป  เช่น
      1) ผีเสื้อกับดอกไม้                                       4) ฉลามกับเหาฉลาม
      2) ไลเคน                                                  5) งูกินกบ
      3) กล้วยไม้บนต้นไม้                                     6) มดกับผึ้ง
      แล้วครูถามคำถาม ดังนี้
    - สิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิตในแต่ละภาพมีความสัมพันธ์กันหรือไม่ อย่างไร (สัมพันธ์กัน เช่น ผีเสื้อกับดอกไม้ ต่างฝ่ายต่างได้ประโยชน์ ผีเสื้อได้อาหาร ดอกไม้ได้ผสมเกสร)
       แล้วให้นักเรียนบันทึกข้อมูลลงในใบงานที่ 2.4 เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ
4. ครูให้นักเรียนแต่ละกลุ่มทำใบงานที่ 2.5 เรื่อง สำรวจความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิตในชุมชน เป็นการบ้าน แล้วนำมาส่งครูในการเรียนครั้งต่อไป

สื่อการเรียนรู้
1. หนังสือเรียน  ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม สิ่งมีชีวิตกับกระบวนการดำรงชีวิตม.4-ม.6 
2. ใบงานที่ 2.1 เรื่อง สำรวจสภาพแวดล้อมทางกายภาพของระบบนิเวศ
3. ใบงานที่ 2.2เรื่อง สภาวะแวดล้อมที่ชื่นชอบ
4. ใบงานที่ 2.3  เรื่อง สายใยอาหาร
5. ใบงานที่ 2.4 เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ
6. ใบงานที่ 2.5 เรื่อง สำรวจความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิตในชุมชน

แหล่งการเรียนรู้
1. ห้องสมุด
2. ห้องปฏิบัติการทางวิทยาศาสตร์

ไฟล์ใบงาน:

ไฟล์แบบทดสอบ: