เรียน ล่อง ท้องถิ่นวังกระแจะ (Learning & Tours in Wangkragea Project)


ปรากฏการณ์ ณ โรงเรียนวังกระแจะ

โรงเรียนบ้านวังกระแจะ ตั้งอยู่ที่หมู่ ๖ ตำบลวังกระแจะ อำเภอไทยโยค จังหวัดกาญจบุรี สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษากาญจนบุรี เขต ๓ มีนายอารินทร  โพธิ์สวรรค์ เป็นผู้อำนวยการโรงเรียนบ้านวังกระแจะ เป็นโรงเรียนประถมศึกษาขนาดเล็ก เมื่อเทียบกับโรงเรียนอื่น ๆ แล้วจัดว่าเป็นโรงเรียนที่ตั้งอยู่ในพื้นที่กันดาร แต่ในความกันดารนั้น ธรรมชาติก็ชดเชยให้ด้วยภูมิประเทศที่รื่นรมย์ สวยงาม ทั้งนี้เพราะชุมชนดังกล่าวตั้งอยู่ติดกับแม่น้ำแควน้อยและทิเขาตะนาวศรีเป็นฉากหลังที่เขียวครึ้มตลอดปี

แม้เด็ก ๆ ที่นั้นจะค่อนข้างอยู่ในภาวะขาดแคลนในหลายสิ่งหลายอย่าง แต่ธรรมชาติที่สวยงามก็เติมความรัก ความมีน้ำใจ ความสงบงามให้แก่ทุกชีวิตที่นั่นเสมอหน้ากัน ธรรมชาติที่งดงามกลายเป็นคำเล่าขานบอกต่อกันไป ส่งผลให้บ้านวังกระแจะกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติของนักท่องเที่ยวชาวไทยและชาวต่างประเทศได้ในทุกฤดูกาล


ข้อค้นพบ  :  ต้นคิดของแนวทางการพัฒนา

ความยากจนของประชาชนในพื้นที่ที่ต้องการความอยู่รอดเป็นอันดับต้นของชีวิตมีส่วนอย่างสำคัญที่ทำให้เกิดการทำลายธรรมชาติสิ่งแวดล้มที่ตนอาศัยอยู่เพื่อเปิดพื้นที่ทำกินหรืออาชีพใหม่ ๆ สำหรับชีวิตและครอบครัว ซึ่งเริ่มกลายเป็นปัญหาและเป็นประเด็นในเรื่องการอนุรักษ์มากขึ้น

ปัญหาที่เกิดขึ้นในชุมชนทำให้ผู้บริหาร ครูของโรงเรียนบ้านวังกระแจะหมุนพลิกวิกฤตที่เกิดขึ้นให้เป็นโอกาสที่ดีที่โรงเรียนจะเข้าไปมีส่วนช่วยสังคมให้มีจิตสำนึกรักแผ่นดินเกิดและช่วยสร้างรายได้ให้เกิดขึ้นในชุมชนผ่านการจัดการศึกษาในระบบ การศึกษานอกระบบ และการศึกษาตามอัธยาศัย ด้วยมุมมองที่มองผ่านไปถึงอนาคตทำให้เกิดแนวคิดใหม่ ๆ ของการพัฒนาการศึกษาและอาชีพไปพร้อม ๆ กัน ความคิดใหม่ของการจัดการศึกษาจึงเริ่มต้นขึ้นในโรงเรียนที่โอบล้อมไปด้วยลำน้ำแควน้อยและเทือกเขาตะนาวศรีอันแสนไกล


การพัฒนานวัตกรรม

แนวคิดเรื่องโครงงานได้รับการหยิบยกมาเป็นหัวข้อสำคัญของการจัดการเรียนรู้แนวใหม่ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ทั้งนี้เพราะกิจกรรมการเรียนรู้เรื่องโครงงานเป็นกิจกรรมที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนมีโอกาสค้นคว้าหาความรู้ด้วยตนเองผ่านประสบการณ์การปฏิบัติงานอย่างเป็นระบบ

ธรรมชาติที่สวยงามและความเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียงในทางการศึกษานับว่าสิ่งดังกล่าวเป็นแหล่งการเรียนรู้ที่ธรรมชาติสร้างมาให้มนุษย์ได้เกิดการเรียนรู้มาทุกยุคทุกสมัย การดำรงอยู่ของมนุษย์ที่นำสิ่งที่อยู่รอบตัวมาปรับประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อการดำรงชีวิตได้กลายเป็นต้นทุนทางปัญญาที่เรียกว่า ภูมิปัญญาท้องถิ่น ซึ่งมีคุณค่ายิ่งต่อการเรียนรู้ของเยาชนในปัจจุบัน

ภูมิปัญญาท้องถิ่นและธรรมชาติที่สวยงามรอบโรงเรียนกลายเป็นแรงบันดาลใจให้โรงเรียนบ้านวังกระแจะและชุมชนร่วมมือกันจัดทำโครงการ เรียน ล่อง ท้องถิ่นวังกระแจะ ซึ่งเป็นโครงการเรียนรู้และท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ โดยนำภูมิปัญญาท้องถิ่นเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของสาระการเรียนรู้ท้องถิ่น นำประสบการณ์ของประชาชนในชุมชนในการ่อแพ ล่องแพ มาถ่ายทอดให้ผู้เรียนได้เรียนรู้ ส่วนผู้บริหารและครูช่วยกันเติมความรู้ที่หลากหลายในเรื่องการบริหารจัดการเพื่อให้ความรู้ในโรงเรียนสามารถนำไปบูรณาการได้ในวิถีชีวิตจริง

แนวคิดดังกล่าวมีผู้บริจาคเงินในการดำเนินการให้ ๑๐,๕๐๐ บาท โดยมีประชาชนในชุมชนอาสาสมัครเข้ามาช่วยถ่ายทอดทั้งความรู้และลงแรงร่วมกับครู ผู้เรียน ต่อแพไม้ไผ่จำนวนสองหลัง จัดหาเสื้อชูชีพ จำนวน ๑๕ ตัว ทำแผ่นพับ แผ่นป้ายประชาสัมพันธ์ และเริ่มดำเนินการโครงการครั้งแรกเมื่อวันที่ ๑๐ ธันวาคม ๒๕๔๙ มาจนถึงปัจจุบัน


บทสรุปของความสำเร็จ
     คำกล่าวที่ว่า "เรียนรู้สู่โลกกว้างให้สิ่งรอบข้างเป็นครู" นั้น เป็นส่งที่สามารถพิสูจน์ให้เห็นเป็นเชิงประจักษ์ได้ การเรียนรู้ที่พัฒนาไปพร้อม ๆ กัน ทั้งการศึกษาและอาชีพส่งผลที่มีคุณค่าอย่างมหาศาล ดังนี้
     - ผลต่อผู้เรียน  :  ผู้เรียนเกิดกระบวนการเรียนรู้ผ่านการปฏิบัติจริง มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์เกิดไหวพริบปฏิภาณในการแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า รู้จักการทำงานเป็นทีม และมีจิตสำนึกรักแผ่นดินถิ่นเกิด ผู้เรียนมีรายได้ระหว่างเรียน
     - ผลต่อโรงเรียน  :  เกิดนวัตกรรมเพื่อพัฒนาการศึกษาของชาติที่สอดคล้องกับการความต้องการของชุมชน
     - ผลต่อชุมชม  :  มีนักท่องเที่ยวเพิ่มมากขึ้น ทำให้ประชาชนมีอาชีพจากมีรายได้จากการค้าขายกับนักท่องเที่ยวตลอดปี

ผลงานที่ปรากฏทำให้โรงเรียนบ้านวังกระแจะได้รับรางวัลจากหน่วยงานต่าง ๆ จำนวนมาก แต่ความสำเร็จสูงสุดที่เหนือขึ้นไปจากนั้นก็คือ เรียน ล่อง ท้องถิ่นวังกระแจะ นี้คือรูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อพัฒนาการศึกษาและอาชีพให้ประสบความสำเร็จไปพร้อม ๆ กัน