หนังสือเล่มเล็ก The Little Book (บทเรียนสำเร็จรูป)


ปรากฏการณ์ ณ โรงเรียนเทศบาล ๒ วัดกวิศรามราม

โรงเรียนเทศบาล ๒ วัดกวิศราราม (ระบบสาธิตมหาวิทยาลัยรามคำแหง) ตั้งอยู่ที่อำเภอเมือง จังหวัดลพบุรี สังกัดสำนักการศึกษาเทศบาลเมืองลพบุรี จังหวัดลพบุรี จัดการศึกษาในระดับก่อนประถมศึกษา โดยในปีการศึกษา ๒๕๔๖ ได้ขยายการศึกษาด้วยการจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานช่วงชั้นที่ ๑ ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๑ เป็นโรงเรียนที่ให้ความสำคัญกับการพัฒนานวัตกรรมด้านสื่อและเทคโนโลยีการศึกษาในการจัดทำหนังสือเล่มเล็ก (The little book บทเรียนสำเร็จรูป) จนประสบความสำเร็จ


ข้อค้นพบ  :  ต้นคิดของแนวทางการพัฒนา

ในปีการศึกษา ๒๕๔๖ โรงเรียนเทศบาล ๒ วัดกวิศราราม ได้ขยายโอกาสทางการศึกษาด้วยการจัดการศึกษาขั้นพื้นฐาน ช่วงชั้นที่ ๑ ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ ๑ แต่ปรากฏว่านักเรียนให้ความสนใจกับการอ่านหนังสือน้อย ขาดความกระตือรือร้นในการแสวงหาความรู้จากแหล่งเรียนรู้ต่าง ๆ เช่น มุมหนังสือ ห้องสมุด ป้ายนิเทศ และศูนย์การเรียนรู้

สภาพการณ์ดังกล่าวนี้เป็นข้อบ่งชี้ถึงอันตรายต่อการพัฒนาการเรียนรู้ของผู้เรียน ทั้งนี้ เพราะการขาดนิสัยรักการอ่านจะส่งผลอย่างสำคัญในการอ่านไม่คล่อง เขียนไม่คล่อง ซึ่งเป็นอุปสรรคสำคัญของการแสวงหาความรู้และการสร้างองค์ความรู้ใหม่ ๆ ของผู้เรียน

ด้วยเหตุผลดังกล่าวทำให้ผู้บริหารและคณะครูร่วมกันแสวงหาแนวทางในการพัฒนานวัตกรรมการศึกษาที่สอดคล้องกับความต้องการของผู้เรียนเพื่อส่งเสริมให้ผู้เรียนมีนิสัยรักการอ่าน รักการศึกษาค้นคว้าด้วยการจัดทำหนังสือเล่มเล็กที่มีรูปแบบสวยงาม กะทัดรัด เนื้อหาและภาพประกอบเหมาะสมกับความสนใจของผู้เรียนขึ้น


การพัฒนานวัตกรรม

ในการจัดทำหนังสือเล่มเล็กดังกล่าวนี้คณะผู้จัดทำได้กำหนดขั้นตอนการดำเนินงานพัฒนาด้วยการศึกษาหลักสูตร ศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้องกับบทเรียนสำเร็จรูป ทฤษฎีจิตวิทยา เทคนิค กระบวนการผลิต วิเคราะห์ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง จากนั้นดำเนินการสร้างหนังสือเล่มเล็กตามขั้นตอนดังนี้
          - เลือก และวิเคราะห์เนื้อหาที่จะนำมาจัดทำหนังสือเล่มเล็ก (บทเรียนสำเร็จรูป)
          - กำหนดแนวคิด และจุดมุ่งหมายของบทเรียน แนวคิดบทเรียนจะต้องชี้ชัดว่า สิ่งสำคัญของเรื่องที่เรียนนั้นมุ่งให้ผู้เรียนเกิดความรู้เรื่องใด
          - กำหนดรูปแบบของบทเรียนว่าจะเป็นแบบเส้นตรง หรือแบบสาขา ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับพื้นฐานความรู้ของผู้เรียน
          - เขียนตัวบทเรียนโดยจะต้องแยกเนื้อหาออกเป็นหน่วยย่อย ๆ ที่เรียกว่ากรอบ โดยเรียงลำดับจากความยากง่าย จัดเนื้อหาแต่ละกรอบให้เหมาะสม ไม่มากหรือน้อยเกินไปฯ
          - จัดทำคู่มือการใช้และแบบทดสอบก่อนเรียน-หลังเรียน
          - ทดลองใช้ แก้ไขปรับปรุงหนังสือเล่มเล็ก (บทเรียนสำเร็จรูป) ที่ทำขึ้นเรียบร้อยแล้วนำไปทดสอบกับนักเรียน เพื่อหาข้อผิดพลาด บกพร่อง และทำการแก้ไขปรับปรุงก่อนนำไปใช้จริง
          - นำไปเผยแพร่ บทเรียนที่ทำการแก้ไขปรับปรุงจนสมบูรณ์แล้วนำไปใช้สอนได้ และเผยแพร่เป็นต้นแบบ เพื่อให้ครูในโรงเรียนหรือโรงเรียนอื่นได้นำไปใช้ต่อไป

ในการออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอนต้องคำนึงถึงปัญหา และแนวทางแก้ไข โดยเน้นความแตกต่างระหว่างบุคคล จัดเนื้อหาจากความยากง่าย ให้เนื้อหาทีละน้อยไปสู่เนื้อหาที่เพิ่มมากขึ้น โดยมีนักเรียนรู้ด้วยตนเอง ด้วยการคำนึงหลักการสำคัญ


บทสรุปของความสำเร็จ

นางสาวดวงนภา  สุขคุ้ม ซึ่งเป็นผู้รับผิดชอบโดยตรงในการจัดทำหนังสือเล่มเล็กกับคณะและเป็นผู้ทำการวิจัย เรื่อง ผลสัมฤทธิ์ของการพัฒนาหนังสือเล่มเล็ก (บทเรียนสำเร็จรูป) ที่มีนิสัยรักการอ่านของนักเรียนโรงเรียนเทศบาลวัดกวิศราราม ได้ผลสรุปจากการวิจัยภายหลังจากการนำหนังสือเล่มเล็กไปใช้เป็นสื่อการเรียนการสอนแล้ว พบความสำเร็จที่น่าชื่นชม นักเรียนให้ความสนใจอ่านหนังือมากยิ่งขึ้นโรงเรียนจึงได้จัดกิจกรรมเพื่อส่งเสริมการอ่านเพิ่มเติมอีกหลายกิจกรรม อาทิ กิจกรรมนิทานหุ่นคุณธรรม กิจกกรรมป้ายนิเทศเพื่อพัฒนาการอ่านและจัดศูนย์การเรียนรู้ที่หลากหลาย เพื่อเสริมสร้างนิสัยรักการอ่านให้แก่ผู้เรียน

หนังสือเล่มเล็ก (บทเรียนสำเร็จรูป) ดังกล่าวนี้ จึงมิใช่หนังสือเล่มเล็ก ๆ ที่ไร้พลัง หากแต่เป็นหนังสือเล่มเล็กที่เต็มไปด้วยพลังแห่งการเรียนรู้ พลังแห่งความคิดสร้างสรรค์ที่ผู้บริหารและครูได้ร่วมกันพัฒนาให้เป็นมรดกสำคัญในวงการศึกษาของประเทศไทย