ผังมโนทัศน์สาระการเรียนรู้
 

ความหมายของการฟังและการดู
   การฟัง เป็นกระบวนการรับรู้ของมนุษย์เกิดจากเสียงที่ได้ยินทางหู นำไปสู่การตีความของสมอง ทำให้ผู้ฟังเข้าใจสารและมีปฏิกิริยาตอบสนอง
   การดู เป็นกระบวนการรับรู้ของมนุษย์เกิดจากภาพที่มองเห็นด้วยตา มีกระบวนการตีความและตอบสนองเหมือนการฟัง

ความสำคัญของการฟังและการดู
   ๑) เป็นการแสดงมารยาทที่ดีในการเข้าสังคม
   ๒) ทำให้เข้าใจสารได้ครบถ้วน
   ๓) ช่วยพัฒนาทักษะด้านภาษาอื่น ๆ
   ๔) เป็นพื้นฐานของสมรรถภาพทางความคิด
   ๕) ทำให้รู้คำศัพท์เพิ่ม
   ๖) ก่อให้เกิดความร่วมมือกันของคนในสังคม

จุดมุ่งหมายของการฟังและการดู
   ๑) เพื่อติดต่อสื่อสารในชีวิตประจำวัน
   ๒) เพื่อรับความรู้
   ๓) เพื่อความเพลิดเพลิน
   ๔) เพื่อคติชีวิตและความจรรโลงใจ

หลักการฟังและการดู
   ๑) ตั้งจุดมุ่งหมายหรือจุดประสงค์ของการฟังและการดู
   ๒) วิเคราะห์จุดมุ่งหมายของผู้พูดและเรื่องที่ดู
   ๓) ฟังและดูสารนั้นตั้งแต่ต้นจนจบโดยไม่ขาดตอน
   ๔) จับประเด็นความหลักและสรุปสาระสำคัญให้
   ๕) หลีกเลี่ยงการจับผิดผู้พูด
   ๖) ต้องให้เกียรติและให้กำลังใจแก่ผู้พูด
   ๗) วิเคราะห์ วินิจฉัยข้อเท็จจริง และข้อคิดเห็นของเรื่องที่ฟังและดูอย่างมีวิจารณญาณ
   ๘) มีทัศนคติที่ดีต่อผู้พูดและสิ่งที่ดู
   ๙) ฟังและดูอย่างสร้างสรรค์
   ๑๐) ฟังและดูอย่างสำรวมและมีมารยาท

การฟังและการดูสิ่งที่เป็นความรู้และความบันเทิง
   การฟังและการดูสิ่งที่เป็นความรู้ ต้องเป็นข้อเท็จจริงที่สามารถตรวจสอบได้ เช่น ข่าวสาร งานวิชาการ เป็นประโยชน์ต่อตนเองและผู้อื่นบางเรื่องมีความสลับซับซ้อน เข้าใจยาก แต่บางเรื่องก็สามารถเข้าใจได้โดยง่าย
   การฟังและการดูสิ่งที่เป็นความบันเทิง จะช่วยให้รู้สึกผ่อนคลาย เพราะร่างกายและจิตใจได้พักผ่อน

การฟังและการดูอย่างมีวิจารณญาณ
   การใช้วิจารณญาณจะช่วยให้ผู้ฟังและผู้ดูเข้าใจความหมายและวัตถุประสงค์ของผู้ส่งสารได้ชัดเจนยิ่งขึ้น โดยผู้ฟังและผู้ดูมีหลักปฏิบัติดังนี้
   ๑) เข้าใจเรื่อง
   ๒) จับประเด็นได้
   ๓) วิเคราะห์ได้
   ๔) ตีความได้
   ๕) ประเมินค่าได้
   ๖) จดบันทึกได้

การฟังให้สัมฤทธิผล
   หมายถึง การที่เราฟังแล้วเกิดผลลัพธ์ตรงตามวัตถุประสงค์ของผู้พูด

มารยาทในการฟังและการดู
   หมายถึง มารยาทสังคมในการฟังและการดู ที่สุภาพเรียบร้อย ถูกต้องเหมาะสมตามกาลเทศะ

การแสดงความคิดเห็นและการวิพากษ์วิจารณ์จากการฟังและการดู
   เป็นปฏิกิริยาโต้ตอบของผู้รับสารในกระบวนการสื่อสาร

คำสำคัญ การฟัง การดู วิจารณญาณ สัมฤทธิผล

แหล่งที่มา : สำนักพิมพ์ วัฒนาพานิช www.wpp.co.th