ในแต่ละวันพ่อแม่อย่างเราเคยสังเกตตัวเองไหมคะว่า ใช้เวลาพูดคุยกับลูกมากน้อยแค่ไหน และเพราะอะไรเราจึงต้องใช้เวลาพูดคุยกับลูก....

การพูดคุยหรือตั้งคำถามกับลูก ไม่ได้เป็นเพียงแค่การสื่อสาร หรือการได้ใช้เวลาอยู่ร่วมกันเท่านั้น แต่การที่พ่อแม่ได้พูดคุยหรือตั้งคำถามต่อสิ่งต่าง ๆ กับลูกในแต่ละวันนั้น ถือเป็นการกระตุ้นพัฒนาการการเรียนรู้ให้กับลูกด้วย ลูกจะเกิดทักษะการฟัง ทักษะการพูด ซึ่งต่อยอดไปสู่ทักษะการเขียนและการอ่านได้ด้วย แต่การตั้งคำถามแบบใดที่จะเกิดประโยชน์ และกระตุ้นพัฒนาการทางภาษาของลูกได้อย่างมีประสิทธิภาพนั้น วันนี้เรามีคำตอบมาฝากกันค่ะ

ตั้งคำถามจากเรื่องใกล้ตัว

เพราะในวัยเด็กสิ่งที่เขาสนใจมากที่สุด ก็คือ สิ่งต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นรอบตัวเขานั่นเอง ทั้งที่บ้านและที่โรงเรียน ดังนั้นพ่อแม่จึงควรใส่ใจเรื่องราวต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นรอบตัวลูกในแต่ละวัน เพื่อนำเอาเรื่องราวเหล่านั้น มาพูดคุยและตั้งคำถามกับลูก โดยการตั้งคำถามง่าย ๆ ด้วยประโยค “อะไร ที่ไหน ทำไม ยังไง” เช่น เช้านี้ลูกอยากกินอะไรจ๊ะ / วันนี้ลูกอยากเล่นอะไรดี หรือเมื่อลูกกลับมาจากโรงเรียนอาจถามว่า วันนี้หนูเล่นอะไรที่โรงเรียนบ้าง หรือวันนี้คุณครูสอนอะไรลูกบ้างจ๊ะ การตั้งคำถามเหล่านี้ นอกจากเป็นการกระตุ้นทักษะการฟังและการพูดให้ลูกแล้ว ยังเป็นการช่วยให้พ่อแม่ทราบถึงกิจกรรมประจำวัน หรือความรู้สึกของลูกในแต่ละวันได้อีกด้วย  

ตั้งคำถามที่สร้างจินตนาการ

เพราะในวัยเด็กจินตนาการเป็นเรื่องสำคัญ ที่ช่วยหล่อหลอมให้ชีวิตมีความสุข ซึ่งในความเป็นจริงแล้ว การใช้จินตนาการก็ถือเป็นการบริหารสมองอย่างหนึ่ง ดังนั้นในบางครั้งพ่อแม่อาจจะลองตั้งคำถามที่ดูเกินจริงดูบ้าง เพื่อกระตุ้นการทำงานของสมองซีกขวา ให้ลูกเกิดความคิดสร้างสรรค์ เช่น ถ้าบินได้ หนูจะบินไปไหน หรือถ้าให้เลือกเป็นเจ้าหญิง 1 องค์ หนูอยากเป็นเจ้าหญิงองค์ไหน คำถามเหล่านี้จะช่วยกระตุ้นให้ลูกมีความรู้สึกตื่นเต้น และกระตือรือร้นในการคิดหาคำตอบ ซึ่งถึงแม้จะเป็นเรื่องเกินจริง แต่การที่ลูกให้เหตุผล ถึงสาเหตุว่าทำไม เขาถึงอยากเป็นแบบนั้น ก็คือเป็นการช่วยกระตุ้นทักษะการคิดให้ลูกได้เช่นกัน   

ตั้งคำถามที่สร้างแรงบันดาลใจ

คำถามที่สร้างแรงบันดาลใจ คือคำถามที่ทำให้ลูกเกิดแรงผลักดัน หรือเกิดความพยายามที่จะเรียนรู้ในสิ่งต่าง ๆ เพิ่มขึ้น เช่น โตขึ้นหนูอยากเป็นอะไร หรือ เด็กดีต้องเป็นอย่างไร คำถามเหล่านี้จะช่วยให้ลูกเกิดกระบวนการคิดและประมวลผลจากสิ่งต่าง ๆ ที่ลูกได้เห็นมาในแต่ละวัน ลูกจะได้เรียนรู้ว่า หากต้องการจะเป็นแบบที่ตนเองต้องการ ต้องทำอย่างไร หากอยากเป็นเด็กดี อยากได้รับคำชม ต้องทำตัวแบบไหน ส่งผลให้เขามีความพยายามที่จะทำสิ่ง ๆ นั้นให้สำเร็จ แต่สิ่งสำคัญก็คือพ่อแม่ต้องให้กำลังใจ และส่งเสริมอย่างเหมาะสม โดยไม่กดดัน หรือคาดหวังจนเกินไป

ตั้งคำถามที่ตอบได้หลายแบบ

หรือที่เราเรียกว่าคำถามปลายเปิด เป็นคำถามที่ไม่มีคำตอบที่ถูกหรือผิด แต่เป็นคำถามที่สามารถอธิบายได้ตามความเข้าใจ หรือตามสถานการณ์ที่ลูกได้พบเห็นมา การตั้งคำถามเช่นนี้จะช่วยกระตุ้นทักษะกระบวนการคิด และการแก้ปัญหากับลูก เมื่อฝึกบ่อย ๆ ลูกจะเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีมุมมองที่กว้างไกล และสามารถพลิกแพลงไขปัญหาได้ในหลากหลายสถานการณ์

เพราะพ่อแม่คือผู้ที่มีบทบาทสำคัญที่สุด ในการช่วยส่งเสริมทักษะและการเรียนรู้ในทุก ๆ ด้านของลูก ซึ่งการพูดคุยและการตั้งคำถามก็คือ เป็นวิธีง่าย ๆ ที่สามารถทำได้ในทุกวัน ลองนำเทคนิคการตั้งคำถามเหล่านี้ไปใช้กับลูกกันนะคะ

สุภาพรรณ ศรีสุข (ครูแหม่ม)
ที่ปรึกษาวิชาการ โรงเรียนศิลปพัฒนาการสมองเด็ก K.D.S.