Home
Education
Classroom
Knowledge
Blog
TV
ธรรมะ
กิจกรรม
โครงการทรูปลูกปัญญา

การขยายพันธุ์พืช

Posted By Plookpedia | 25 เม.ย. 60
36,456 Views

  Favorite

ถ้าเด็กๆ มองไปรอบๆ ตัวจะเห็นว่า มีต้นไม้ใบหญ้าขึ้นอยู่มากมายหลายชนิด บางชนิดกินไม่ได้ บางชนิดกินได้เฉพาะสัตว์ และบางชนิดกินได้ทั้งคนและสัตว์ เมื่อเรามองย้อนกลับไปดูในอดีตที่ผ่านมา จะพบว่า พืชผักเหล่านี้เป็นอาหารหรือยา แก่คน และสัตว์ตลอดมา อาจจะกล่าวได้ว่า คนและสัตว์มีชีวิตรอดอยู่ได้ด้วยพืชผักนานาชนิด พืชผักที่ใช้เป็นอาหารมีมากมายหลายชนิด แต่เรามักจะเรียกรวมกันว่า พืชพันธุ์ธัญญาหาร

 

หนังสือสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน ฯ เล่ม 5

 

ในสมัยก่อนที่ยังมีคนน้อยอยู่ การใช้พืชพันธุ์ธัญญาหารยังมีไม่มาก และมักจะขึ้นเองตามธรรมชาติ ต่อมาเมื่อมีคนอยู่มากขึ้น การใช้พืชพันธุ์ธัญญาหาร ก็มีมากขึ้น จนเกรงกันว่า จะมีไม่พอในอนาคต จึงได้มีการเร่งปลูกเร่งขยายให้มีมากขึ้น ในปัจจุบัน การขยายพันธุ์พืช เป็นสิ่งที่จำเป็นด้วยเหตุผลที่กล่าวมาแล้ว เกษตรกรจึงต้องพยายามคิดค้นวิธีการต่างๆ เพื่อช่วยให้พืชขยายพันธุ์ได้อย่างรวดเร็ว และสมบูรณ์

 

มนุษย์เราไม่ว่าจะเป็นอดีต หรือปัจจุบัน จะยังชีพอยู่ได้ก็ด้วยพืชพันธุ์ธัญญาหารทั้งสิ้น ไม่ในทางตรงก็ทางอ้อม ในสมัยก่อน ที่คนยังมีน้อยอยู่ การใช้พืชพันธุ์ธัญญาหารก็ยังมีไม่มาก ผิดกับปัจจุบัน คนมีมากขึ้น การใช้พืชพันธุ์ธัญญาหารก็มีมากขึ้น จนกระทั่งคาดกันว่า จะมีไม่พอในอนาคต จึงจำเป็นต้องเร่งปลูกเร่งขยายให้มีมากขึ้น ถึงอย่างไรก็ตาม ก็ยังไม่เป็นการเพียงพอ จนกระทั่งต้องมีการชะลอการเกิดให้ช้าลง เพื่อให้พืชพันธุ์ธัญญาหารได้มีกินมีใช้อย่างเพียงพอ ในอนาคตนั่นเอง

 

ในอดีตสมัยที่พืชพันธุ์ธัญญาหารยังมีมาก แต่คนยังมีน้อย การขยาย หรือเพิ่มพืชพันธุ์ธัญญาหารก็ยังไม่มีความจำเป็น เพราะเพียงแต่พืชพันธุ์นั้นๆ ขยายพันธุ์ของมันเองตามธรรมชาติก็เป็นการเพียงพอ หรือ "เหลือกินเหลือใช้" แล้ว แต่เมื่อมีคนมากขึ้น ซึ่งต้องกินต้องใช้พืชพันธุ์ธัญญาหารมากขึ้น แต่พืชพันธุ์ธัญญาหารเพิ่มขึ้นไม่เพียงพอ จึงเกิดการแย่งกันกินแย่งกันใช้ จนกระทั่ง ต้องมีการหวงห้าม หรือสงวนสิทธิ์กันขึ้นมา จึงทำให้เกิดการปลูกการขยายพันธุ์พืชกันขึ้น แทนที่จะปล่อยให้พืชพันธุ์นั้นๆ ขยายพันธุ์ของมันเองตามธรรมชาติ แม้กระนั้นก็ตาม ก็ยังไม่เป็นการเพียงพอ จำเป็นต้องหาวิธีการต่างๆ ในการขยายพันธุ์พืชให้เร็วขึ้น จึงได้เกิดวิชาการขยายพันธุ์พืชขึ้น ดังที่เราจะได้ทราบในลำดับต่อไป

 

หนังสือสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน ฯ เล่ม 5

 

การขยายพันธุ์พืช คือการทำให้ต้นพืชมากขึ้น ถ้าเรามีต้นพืชอยู่ ๑ ต้น แล้วเราทำให้เป็น ๒ ต้นได้ จาก ๒ ต้นให้เป็น ๔ ต้นได้ และจาก ๔ ต้นให้เป็น ๑๖ ต้นได้ หรือมากยิ่งขึ้นในทำนองนี้ เรียกว่า เป็นการขยายพันธุ์พืช

การขยายพันธุ์มะนาวโดยวิธีที่มนุษย์คิดทำขึ้น
การขยายพันธุ์มะนาวโดยวิธีที่มนุษย์คิดทำขึ้น
จาก หนังสือสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน ฯ เล่ม 5

 

การขยายพันธุ์พืช ในทุกวันนี้ ส่วนใหญ่มนุษย์เป็นผู้ทำการขยาย แต่ในธรรมชาติ ต้นพืชก็มีการขยายพันธุ์ของมันเอง เราจะเห็นว่า ต้นมะขามที่ขึ้นอยู่ที่หน้าบ้าน ในฤดูฝนจะเห็นมีต้นเล็กๆ ขึ้นอยู่มากมาย และถ้าเราปล่อยไว้ หรือไม่มีอะไรมาทำลาย มันก็จะโตขึ้น จนเกิดลูกเกิดผลเช่นเดียวกับต้นแม่ หรือต้นกล้วยที่ปลูกไว้หลังบ้าน ตอนที่ปลูกใหม่ๆ เราปลูกไว้ต้นเดียว ซึ่งเป็นเพียงต้นเล็กๆ แต่เมื่อต้นโตขึ้นก็จะเกิดต้นเล็กๆ มากขึ้น และเราสามารถจะแยกเอาต้นเล็กๆ เหล่านี้ ไปปลูกเป็นต้นใหม่ได้หลายต้น 

 

จะเห็นว่าการขยายพันธุ์พืชที่เกิดขึ้นตามธรรมชาตินี้ เป็นการสืบพืชพันธุ์ของพืชไปในตัว เพื่อมิให้มีการสูญพันธุ์ ส่วนการขยายพันธุ์ที่มนุษย์ทำขึ้นนั้น บางครั้งก็เป็นการสืบพืชพันธุ์ หรือเรียกว่า รักษาพันธุ์พืชเหมือนกัน โดยเฉพาะพืชพันธุ์ดีๆ ชนิดต่างๆ แต่จุดมุ่งหมายส่วนใหญ่แล้ว เป็นการเพิ่มจำนวนต้นพืชให้พอกินพอใช้มากกว่า เพราะทุกวันนี้คนเกิดมากขึ้น ต้องกินมากขึ้น ต้องใช้สิ่งต่างๆ ที่ได้จากพืชมากขึ้น ดังนั้นจึงต้องเพิ่มต้นพืชให้มากขึ้น

สำหรับการขยายพันธุ์พืชที่เราจะพูดต่อไปนี้ เป็นการขยายที่มนุษย์ทำขึ้นทั้งสิ้น ฉะนั้นจึงเป็นการขยายพันธุ์ที่เป็นประโยชน์ต่อมนุษย์เท่านั้น คือ พืชที่กินได้ หรือนำมาใช้ทำสิ่งต่างๆ ที่มนุษย์ต้องการได้ ส่วนพืชที่ไม่เป็นประโยชน์ จะไม่เกี่ยวข้องกับเรื่องการขยายพันธุ์พืชเลย นอกจากจะเป็นการศึกษา เพื่อหาทางทำลาย เช่น พวกวัชพืชต่างๆ ที่ขึ้นแย่งอาหารต้นพืชที่เราปลูกไว้ เป็นต้น


พืชที่เราต้องการขยายพันธุ์ เพื่อให้พอกินพอใช้นี้ อาจจะแบ่งออกเป็นพวกใหญ่ๆ ได้ ๓ พวก คือ

 

พวกที่ ๑ ได้แก่ พืชจำพวกเฟิร์น ซึ่งมีส่วนที่ใช้ขยายพันธุ์อย่างหนึ่ง เรียกว่า สปอร์ (spores) ได้แก่ เฟิร์นชนิดต่างๆ เช่น เฟิร์น "กู๊ดเกี๊ยะ" ซึ่งขึ้นอยู่มากมายบนพื้นที่ชื้นและเย็น ทางภาคเหนือของประเทศ ใช้ยอดรับประทาน เป็นผักชนิดหนึ่ง หรือเฟิร์น "ลิเภา หรือ นิเภา" ซึ่งมีขึ้นทั่วไปทั้งทางภาคใต้ และภาคเหนือใช้เป็นวัสดุจักสานได้ดี เช่น ใช้สานกระเป๋าถือของผู้หญิง เป็นต้น หรือเฟิร์น "ใบมะขาม" ใช้ปลูกระดับทั่วไป หรือใช้ใบจัดประดับประกอบดอกไม้ หรือเฟิร์น "นาคราช" ใช้ต้นเป็นสมุนไพร ฝนเป็นยาแก้พิษงู เป็นต้น

 

เฟิร์นนาคราช
เฟิร์นนาคราช
จาก หนังสือสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน ฯ เล่ม 5

 

พวกที่ ๒ ได้แก่ พืชจำพวกสน เป็นพืชที่ไม่มีดอก แต่มีเมล็ด เมล็ดไม่มีฝักหุ้ม ได้แก่ สวนฉัตร สนแผง สนเกี๊ยะ สนหางสิงห์ และสนทรายทอง เป็นต้น 

 

สนแผงทอง
สนแผงทอง
จาก หนังสือสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน ฯ เล่ม 5

 

พวกที่ ๓ ได้แก่พืชที่มีดอก และมีผลทั่วไป ซึ่งพืชในจำพวกนี้ยังแบ่งออกได้เป็น ๒ พวก คือ 

อ้อย
อ้อย จาก หนังสือสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน ฯ เล่ม 5

 

ก. พืชใบเลี้ยงเดี่ยว เป็นพืชที่มีใบแคบเรียว เส้นใบย่อยมักขนานไปกับความยาวของใบ เช่น ข้าว ข้าวโพด อ้อย เป็นต้น 

ข. พืชใบเลี้ยงคู่ เป็นพืชที่มีใบโต และแผ่กว้าง เส้นใบย่อยมีลักษณะเป็นตาข่าย เช่น มะม่วง ยางพารา ถั่วชนิดต่างๆ และส้ม เป็นต้น

 

ในพืชทั้งสามจำพวกนี้เราสามารถขยายพันธุ์ ได้เป็น ๒ แบบ คือ 

๑. แบบที่เกี่ยวข้องกับการผสมพันธุ์ เช่น ใช้ส่วนที่เป็นเมล็ดมาขยายพันธุ์ โดยการเพาะเมล็ด เพราะเมล็ดจะเกิดขึ้นได้ จะต้องอาศัยการผสมพันธุ์ ระหว่างเกสรตัวผู้ และเกสรตัวเมีย ต้นพืชที่เกิดจากเมล็ดจะมีลักษณะไม่แน่นอน อาจจะเหมือนต้นพ่อแม่ หรือไม่เหมือนก็ได้ และต้นที่เกิดขึ้นจากเมล็ดของต้นเดียวกัน ก็อาจจะเหมือนกัน หรือไม่เหมือนกันก็ได้เช่นเดียวกัน ดังนั้น การขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ด ส่วนใหญ่จะถือว่า "กลายพันธุ์" คือ ไม่เหมือนต้นแม่เดิม ซึ่งถ้าเราต้องการต้นพืชที่เราขยาย ให้เหมือนพันธุ์เดิมแล้ว จะไม่ใช้วิธีเพาะเมล็ด ทั้งนี้นอกจากจะมีวิธีการที่จะรักษาไม่ให้มีการกลายพันธุ์เกิดขึ้นเท่านั้น

๒. การขยายพันธุ์โดยใช้ส่วนอื่นๆ นอกเหนือจากเมล็ด เช่น ใช้ต้นหรือกิ่งก้าน ใช้ใบ ใช้ราก หรือใช้เนื้อใน (nucellus) ของเมล็ด ซึ่งเป็นส่วนที่ไม่ได้เจริญมาจากส่วนที่ได้รับการผสมพันธุ์ และเราถือว่า ต้นพืชที่ขยายมาจากส่วนต่างๆ เหล่านี้จะมีลักษณะเหมือนต้นเดิมทุกประการ หรืออาจกล่าวได้ว่า "ไม่กลายพันธุ์" ดังนั้นถ้าเราจะปลูกต้นพืชไม่ให้กลายพันธุ์ เราจึงต้องหาวิธีการขยายโดยใช้ส่วนต่างๆ เหล่านี้
 

หนังสือสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน ฯ เล่ม 5

 

การขยายพันธุ์พืชโดยใช้ส่วนต่างๆ ของต้นพืชดังกล่าวนี้ มีวิธีการขยายพันธุ์ได้หลายแบบ พืชบางอย่างอาจเหมาะกับการขยายพันธุ์แบบหนึ่ง แต่พืชบางอย่างก็อาจมีความเหมาะสมกับวิธีขยายพันธุ์ อีกแบบหนึ่งก็ได้ วิธีการที่ใช้ในการขยายพันธุ์ส่วนต่างๆ ของต้นพืช มีดังต่อไปนี้ 

ก. การขยายพันธุ์โดยวิธีตัดชำแบบต่างๆ 
ข. การขยายพันธุ์โดยวิธีตอนกิ่งแบบต่างๆ 
ค. การขยายพันธุ์โดยวิธีแบ่งและแยกแบบต่างๆ 
ง. การขยายพันธุ์โดยวิธีติดตาต่อกิ่งและ ทาบกิ่ง

 

 

เว็บไซต์ทรูปลูกปัญญาดอทคอมเป็นเพียงผู้ให้บริการพื้นที่เผยแพร่ความรู้เพื่อประโยชน์ของสังคม ข้อความและรูปภาพที่ปรากฏในบทความเป็นการเผยแพร่โดยผู้ใช้งาน หากพบเห็นข้อความและรูปภาพที่ไม่เหมาะสมหรือละเมิดลิขสิทธิ์ กรุณาแจ้งผู้ดูแลระบบเพื่อดำเนินการต่อไป

Content

1
การขยายพันธุ์พืชโดยใช้เมล็ด
การขยายพันธุ์พืชโดยใช้เมล็ด โดยปกติมักจะทำไปพร้อมๆ กับการปลูกพืชไปในตัว หรือพูดว่าการปลูกพืชโดยใช้เมล็ดก็คือ การขยายพันธุ์พืชโดยใช้เมล็ดนั่นเอง เช่น การปลูกข้าว ซึ่งเมล็ดข้าว ๑ เมล็ด เจริญเป็นต้นข้าวได้ ๑ ต้น และต้นข้าว ที่ได้เมื่อโตขึ้น ก็จะแตกกอเป็นหลาย
9K Views
2
การตอนกิ่ง (Layering)
การตอนกิ่ง เป็นวิธีการขยายพันธุ์พืชที่ใช้กันมานาน และเป็นที่รู้จักกันดีในหมู่ชาวสวนทั่วๆ ไป วิธีการตอนกิ่งที่เราใช้กันอยู่ทุกวันนี้ เป็นวิธีการที่ได้นำมาจากประเทศจีน แต่ได้ดัดแปลงไปบ้าง เพื่อความสะดวกในการปฏิบัติ ในยุโรป และอเมริกา ก็มีวิธีขยายพันธุ์พืชด้
20K Views
3
การตัดชำ (Cuttings)
การตัดชำ (Cuttings) การตัดชำ คือการทำให้กิ่งหรือต้นพืชเกิดราก หลังจากที่ตัดกิ่งหรือต้นออกมาจากต้นแม่แล้วการตัดชำเป็นวิธีการขยายพันธุ์พืชแบบหนึ่ง ซึ่งนิยมทำกับพืชประเภทไม้ดอกไม้ประดับ เป็นส่วนใหญ่ แต่ก็อาจใช้กับการขยายพันธุ์ไม้ผลบ้างบางชนิด แบบต่างๆ ของ
10K Views
5
การขยายพันธุ์พืชที่มีต้นแปลกไปจากต้นพืชทั่วๆ ไป (Propagation of Specialized Stem)
การขยายพันธุ์พืชที่มีต้นแปลกไปจากต้นพืชทั่วๆ ไป (Propagation of Specialized Stem) มีพืชหลายชนิดที่ต้น (stem) มีลักษณะผิด ไปจากต้นพืชที่พบเห็นทั่วๆ ไป และเรามักเรียกส่วนของต้นที่แปลกออกไปนี้เป็นชื่อต่างๆ แล้วแต่ชนิดของพืช เช่น เรียกว่า หัว เหง้า แง่ง จุก
10K Views
  • Posted By
  • Plookpedia
  • 15 Followers
  • Follow