แสงสีม่วงที่เห็นตามผับบาร์ หรือใช้เปิดงานเทศกาลงานปาร์ตี้ และยังนำมาใช้ในการตรวจสอบวัตถุโบราณของนักโบราณคดีด้วยนั้น มีความแตกต่างจากแสงไฟอื่น ๆ อย่างไร แม้ว่าหน้าตาจะเหมือนกับหลอดไฟฟลูออเรสเซนต์ทั่วไป แต่การทำงานของแสงที่ปล่อยออกมาไม่เหมือนกัน การใช้งานก็แตกต่างกันตามคุณสมบัติ และความเหมาะสมเมื่อเปรียบเทียบกับหลอดไฟแบบปกติที่ใช้เพื่อการส่องสว่าง ความสามารถของแสงจากหลอดไฟ black light มีมากกว่านั้น
 

หากเปิดสวิตช์ไฟหลอดแบล็กไลท์ในห้องมืด คุณจะได้แสงสีม่วง ๆ จาง ๆ มันไม่ได้ทำให้ห้องสว่างขึ้น คุณสามารถมองเห็นได้แค่เพียงลาง ๆ แต่มันทำให้สามารถเห็นสิ่งของบางอย่างสว่างมากกว่าปกติ เช่น สารเคมีบางชนิด หรือวัตถุที่มีสีขาว การทำงานของหลอดแบล็กไลท์เหมือนกับหลอดฟลูออเรสเซนต์ปกติทั่วไป คือ เริ่มต้นที่ระดับอะตอม เมื่ออะตอมใด ๆ ได้รับพลังงานมันจะกลายสถานะไปสู่สถานะกระตุ้นซึ่งไม่เสถียร มันมีพลังงานมากเกินไป และพลังงานนั้นถูกส่งต่อให้อิเล็คตรอนที่โคจรอยู่รอบ ๆ ทำให้อิเล็คตรอนหลุดออกมา กระบวนการนี้เกิดขึ้นภายในหลอดไฟเมื่ออะตอมของปรอทได้รับพลังงานจากกระแสไฟฟ้า มันจะปล่อยอิเล็คตรอนออกมาทุกทิศทาง พลังงานที่ออกมานี้อยู่ในรูปของแสง มีความยาวคลื่นอยู่ในย่านอัลตราไวโอเล็ต ซึ่งเป็นแสงที่ต่ำว่าสีม่วงเป็นส่วนใหญ่

แต่เนื่องจากเรามองไม่เห็นคลื่นอีกจำนวนมากที่ปล่อยออกมา เราจึงนำฟอสฟอรัสไปฉาบที่ด้านในของหลอดไฟ เมื่อฟอสฟอรัสได้รับแสงอัลตราไวโอเล็ต อิเล็คตรอนที่โคจรอยู่รอบ ๆ อะตอมของฟอสฟอรัสจะได้รับพลังงาน และขยับตัวลอยขึ้นสู่วงโคจรที่สูงกว่า เมื่ออิเล็คตรอนลดตัวลงสู่วงโคจรปกติมันจะปล่อยพลังงานออกมาเป็นแสงขาว หรือแสงช่วงที่ตาของเรามองเห็นและใช้ประโยชน์ได้ เราก็จะได้หลอดฟลูออเรสเซนต์แบบที่ให้แสงสว่างสีขาวเหมือนที่ใช้ตามบ้านเรือนทั่วไป การทำงานของหลอดแบล็กไลท์เหมือนกับหลอดฟลูออสเซนต์ที่ให้แสงสีขาวทุกประการ แต่ที่ต่างคือฟอสฟอรัสไม่ได้ฉาบไว้ภายในหลอด แสงที่ออกมาจากหลอดจะอยู่ในช่วงคลื่นที่ตาของเรามองไม่เห็น แต่ว่าจะไปสะท้อนกับฟอสฟอรัสที่กระจายตัวอยู่รอบ ๆ แทน ดังนั้นเมื่อแสงจากหลอดแบล็กไลท์ส่องไปกระทบเสื้อผ้าสีขาวที่มีฟอสฟอรัสติดอยู่เนื่องจากผงซักฟอกหรือสารฟอกขาว มันจะทำให้เสื้อขาวเรืองแสงออกมา
 

การทำงานของหลอดแบล็กไลท์นอกจากจะทำให้เสื้อผ้าขาวเรืองแสงในที่มืดแล้ว มันยังถูกใช้ในการตรวจสอบหาสารเคมี หรือวัตถุที่ต้องการได้ ยกตัวอย่าง เช่น ฟัน และเล็บของคุณมีส่วนประกอบของฟอสฟอรัส คุณสามารถตรวจหาฟันน้ำนมของคุณที่หลุดกลิ้งไปอยู่ใต้โต๊ะเมื่อวัยเด็กได้ด้วยการใช้ไฟแบล็กไลท์นี้ หรือตัวอย่างที่ใช้งานได้จริง คือ การประดิษฐ์ปากกา และน้ำหมึกล่องหนจะมองเห็นได้เมื่อใช้ไฟแบล็กไลท์ส่อง แถบที่ซ่อนไว้ในธนบัตรก็มีส่วนของฟอสฟอรัสที่จะเรืองแสงใต้ไฟแบล็กไลท์เท่านั้น ซึ่งทำให้เราสามารถแยกแยะธนบัตรจริงและปลอมออกจากกันได้ วิศวกรสามารถตรวจสอบหารอยรั่วของสารเคมีภายในท่อได้โดยการฉีดสารที่มีส่วนผสมของฟอสฟอรัสเข้าไป และใช้หลอดไฟส่องหาจุดรั่วไหล ซึ่งมีประโยชน์อย่างมากเมื่อมีการเดินท่อเดินสายระโยงระยางภายในอาคาร หรือโรงงานขนาดใหญ่ หรืออย่างที่เห็นในซีรี่ย์สืบสวนสอบสวนเมื่อนักสืบต้องการหารอยนิ้วมือก็จะมีการฉีดสเปรย์ที่มีส่วนประกอบของสารฟอสฟอรัสเข้าไปในที่เกิดเหตุ และใช้ไฟแบล็กไลท์ในการตรวจหารอยนิ้วมือผู้ต้องสงสัย 

การทำงานของหลอดฟลูออเรสเซนต์แม้ไม่ได้ยุ่งยาก แต่เกี่ยวข้องกับกระบวนการในระดับอะตอม และการปลดปล่อยพลังงานแสงของอิเล็คตรอนอย่างน่าสนใจ สิ่งที่ควรระวังคือ คุณไม่ควรทำการทดลองเหล่านี้เองที่บ้าน เพราะหากพิจารณาอย่างรอบคอบแล้วแสงที่ปล่อยออกมาจากหลอดไฟแบล็กไลท์นั้นปล่อยแสงช่วงต่ำกว่าอัลตราไวโอเลต ตัวคุณก็อาจจะไหม้ได้เหมือนกับคุณไปยืนอยู่กลางแดด แต่ไม่ต้องตกใจไปเพราะว่าหลอดส่วนใหญ่ฉาบสารเคลือบที่ป้องกันไม่ให้รังสี UV-A และ UV-B ออกมาทำร้ายคุณ ดังนั้นคุณจึงสามารถใช้งานหลอดไฟ black light ได้อย่างสบายใจ

ขอบคุณภาพปก : Unsplash