การศึกษายุคดิจิทัล

        การศึกษาปัจจุบัน เป็นการศึกษาที่ได้นำวิทยาการความรู้มากมายบรรจุไว้และกลั่นกรองออกมาให้นักเรียนได้เรียนรู้ การเข้าถึงความรู้ในอดีตแตกต่างกับในปัจจุบันเป็นอย่างมาก ในอดีตเราเรียนรู้ผ่านการบอกสอนของครู หรือผู้รู้ในแต่ละศาสตร์ ถ่ายทอดความเป็นแบบแผนจากรุ่นสู่รุ่นมาอย่างยาวนาน จนกลายเป็นภูมิปัญญา ต่อมาได้มีการจัดระบบความรู้เป็นศาสตร์ในด้านต่าง ๆ เพื่อนำมาใช้ได้อย่างเป็นระบบ และในยุคปัจจุบันนี้เองที่การเข้าถึงความรู้นั้นได้เปิดกว้างผ่านเครื่องมืออย่างอินเตอร์เน็ตที่ทำเราสามารถเข้าถึงความรู้ได้ทันท่วงที เข้าถึงแหล่งข้อมูลที่หลากหลายทั่วโลก

        ประโยชน์ของการนำเทคโนโลยีสมัยใหม่มาใช้ในวงการต่าง ๆ ทำให้วงการเหล่านั้นพัฒนาได้อย่างรวดเร็วไม่เว้นแม้วงการศึกษา ดังนั้นการศึกษาสมัยใหม่จึงถือว่าเป็นการศึกษาในยุคดิจิทัล ยุคที่ทุกคนสามารถเข้าถึงข้อมูลข่าวสารได้อย่างไร้ขีดจำกัด ดังนั้นครูในยุคดิจิทัลจึงต้องปรับตัวให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลง และนำประโยชน์ของเทคโนโลยีเหล่านั้นมาใช้ประโยชน์ในการจัดการเรียนรู้อย่างเหมาะสมเพื่อตอบสนองเป้าหมายที่สำคัญที่สุดของการศึกษา นั่นคือการพัฒนานักเรียนให้มีประสิทธิภาพ

        ทักษะการพัฒนา 3 I นั้น เป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งสำหรับการเป็นครูมืออาชีพในยุคปัจจุบัน 3 I (ตามแนวคิดของ เอกชัย กี่สุขพันธ์, 2559) นั้นประกอบด้วย การสร้างแรงบันดาลใจ ( Inspiration) ทักษะการใช้เทคโนโลยีและการสื่อสาร (IT& Communication skills) และการออกแบบการเรียนรู้ ( Instructional Design) เนื่องจากปัจจุบันเป็นยุคการเรียนรู้ในยุคดิจิทัล ( Digital learning) ครู จึงต้องเป็นผู้แสวงหาความรู้ให้ทันสมัยสมกับเป็นครูในยุคดิจิทัล (Digital teacher) อย่างแท้จริง

        นักเรียนในยุคนี้ เป็นยุคที่ต้องเรียนรู้ว่าจะเรียนอย่างไร ( learn how to learn) เรียนรู้ว่าจะรู้ได้อย่างไร (learn how to know) และเรียนรู้ว่าจะทำอย่างไร (learn how to do) ครูในยุคนี้จึงต้องเรียนรู้ว่าจะสอนอย่างไร (learn how to teach) เรียนรู้ว่าจะคิดอย่างไร ( learn how to think) และเรียนรู้ว่าจะสังเคราะห์อย่างไร ( learn how to synthesize)

การออกแบบระบบการเรียนรู้ให้ทันยุคสมัย

        เมื่อเทคโนโลยีได้เข้ามาสู่วงการศึกษา ครูหลายท่านพยายามปฏิเสธสิ่งเหล่านี้ แต่จริง ๆ แล้วการรู้เท่าทันเทคโนโลยี สามารถทำให้เราเข้าใจนักเรียนได้มากขึ้น เข้าถึงนักเรียนได้มากขึ้น ดังนั้นการออกแบบระบบการเรียนรู้ทั้งหลายก็ควรมีการเปลี่ยนแปลงหรือพัฒนาเพื่อประโยชน์สูงสุด

        การออกแบบการเรียนรู้ที่ครูสามารถใช้เทคโนโลยีต่าง ๆ มาปรับใช้ได้นั้น ถือว่าเป็นการทำให้ครูทำงานง่ายขึ้นอย่างเป็นมืออาชีพ การนำเทคโนโลยีมาช่วยในการออกแบบการเรียนรู้นี้ สามารถช่วยเสริมตั้งแต่การวางแผนโดยบางโปรแกรมสามารถจัดการตารางสอนของครู และสามารถเลือกเวลาประชุมที่เหมาะสมได้โดยส่งผลกระทบต่อชั่วโมงสอนน้อยที่สุด ช่วยในการติดต่อสื่อสารไม่ว่าจะเป็นการแจ้งข้อมูลผ่านอีเมล เฟซบุ๊ก ไลน์ ซึ่งจะสามารถช่วยประหยัดทั้งเวลาและค่าใช้จ่ายได้เป็นอย่างดี ช่วยในการประชุมโดยใช้การนำเสนอผ่านคอมพิวเตอร์ ทำให้การนำเสนอข้อมูลชัดเจนและกระชับขึ้น ช่วยในการจัดการเรียนรู้โดยใช้สื่อต่าง ๆ ให้นักเรียนได้ประสบการณ์ทดแทนการเดินทางไปดูของจริง ช่วยในการทำแผนจัดการเรียนรู้โดยการใช้รูปแบบเอกสารโปรแกรมต่าง ๆ ที่สามารถเข้าไปดูเทคนิคการสอนที่หลากหลายได้ทุกวิชาทุกระดับชั้น พร้อมกับสื่อที่สามารถเลือกนำมาใช้ได้เป็นอย่างดี

        เด็กในยุคอนาคตจึงสามารถเรียนได้ทุกที่รู้ได้ทุกเวลา ไม่มีข้อจำกัดด้านเวลาและสถานที่อีกต่อไป ครูจึงต้องเพิ่มหรือแนะนำแหล่งการเรียนรู้ให้มากกว่าใบความรู้หรือหนังสือ อาจต้องมีการหาแสวงหาแหล่งการเรียนรู้ใหม่ๆจากโลกกว้างผ่านอินเทอร์เนต และครูเป็นผู้แนะนำให้นักเรียนหลังจากที่ครูได้เข้าไปดูแล้วเห็นว่าเหมาะสมกับการเรียนของนักเรียน

สื่อ โปรแกรม และนวัตกรรมจะนำมาสนับสนุนการจัดการเรียนรู้ของนักเรียนได้อย่างไร

การใช้สื่อ โปรแกรม และนวัตกรรมมาช่วยสนับสนุนการจัดการเรียนรู้ มีให้เลือกได้หลากหลาย ดังตัวอย่างต่อไปนี้

การใช้ระบบส่งงานบนการประมวลผลแบบกลุ่มเมฆ (cloud computing)

        การใช้ระบบดังกล่าว คือการทำงานของคอมพิวเตอร์ทำงานร่วมกับอินเตอร์เน็ต ที่ให้บริการผู้ใช้ในการแบ่งปันข้อมูลซึ่งกันและกัน โดยข้อมูลจะถูกเก็บไว้ผ่านเครือข่ายไร้สาย ลักษณะของระบบดังกล่าวอาจเป็นรูปแบบแอปพลิเคชัน ในรูปของระบบการจัดเก็บข้อมูล หรือในรูปแบบอื่น ๆ ซึ่งจะสะดวกต่อการเข้าถึงข้อมูลได้ง่ายกว่าการส่งงานผ่านเอกสาร หรืออีเมล

        ครูสามารถสั่งงานนักเรียน แล้วให้นักเรียนส่งข้อมูลเข้ามาในระบบดังกล่าว ซึ่งทำให้ครูและเพื่อนสามารถเข้าถึงข้อมูลดังกล่าวและพร้อมนำไปใช้ได้ทันที โดยนักเรียนสามารถส่งได้จากคอมพิวเตอร์ที่บ้าน คอมพิวเตอร์พกพาหรือแม้กระทั่งโทรศัพท์มือถือของตนเอง ครูก็สามารถเข้าถึงข้อมูลเหล่านั้นได้ทุกที่ทุกเวลาเช่นกัน นอกจากนี้ยังสามารถจำกัดการเข้าใช้ได้ตามความเหมาะสม

การสร้างรูปแบบแผนการสอนยุคดิจิทัล

        การสร้างรูปแบบแผนการสอนยุคใหม่นั้น ครูไม่จำเป็นต้องละทิ้งแนวคิดการศึกษาแบบดั้งเดิมที่ได้เรียนรู้มาแต่เป็นการเชื่อมโยงเครื่องมือดิจิทัลมาใช้ได้อย่างเหมาะสม ครูอาจใช้แบบฟอร์มที่ออกแบบจากโปรแกรมในการจัดทำแผนการเรียนรู้ รวมไปถึงจัดหาสื่อ หรือสร้างสื่อการสอนขึ้นใหม่เพื่อใช้ควบคู่กับแผนการเรียนรู้ที่ออกแบบขึ้นนอกจากนี้ในขั้นสอนครูอาจเลือกภาพเคลื่อนไหว เพลง หรือเกมที่มีเนื้อหาตรงกับเรื่องที่สอนมาให้นักเรียนได้ดู ได้ Benajmin P. Griner, Philip J. Butler  เล่น ได้แสดงความคิดต่อยอดโดยครูต้องเปลี่ยนจากการให้ความรู้ มาเป็นการแลกเปลี่ยนความรู้ ให้นักเรียนรู้จักค้นคว้าด้วยตนเอง มาแลกเปลี่ยนความรู้ซึ่งกันและกัน พร้อมกับครูเป็นผู้ชี้แนะแนวทาง

        ระบบห้องเรียนออนไลน์ก็เป็นอีกหนึ่งวิธีที่ทำให้สามารถช่วยในการเรียนรู้ได้ในเวลาที่จำกัด โดยที่ครูสามารถนำความรู้ที่จะสอน อัพโหลดในรูปแบบต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นเอกสาร รูปภาพ วีดิทัศน์ รวมถึงแหล่งค้นคว้าหาความรู้เพิ่มเติมเตรียมไว้เป็นแนวทางให้กับนักเรียน ทั้งนี้ เพื่อให้ครูทำหน้าที่เป็นผู้ชี้แนะแนวทางการแสวงหาความรู้และให้นักเรียนได้ฝึกฝนทักษะการแสวงหาความรู้ และสรุปองค์ความรู้ด้วยตัวเอง เช่น บทเรียนแสวงรู้บทเว็บ (WebQuest) ซึ่งปัจจุบันกระทรวงศึกษาธิการก็ได้มีการพัฒนา และสนับสนุนด้านนี้อย่างต่อเนื่อง

การใช้สื่อเทคโนโลยีมาช่วยในการจัดการเรียนรู้ 

        กิจกรรมการเรียนรู้ปัจจุบันสามารถพัฒนารูปแบบต่าง ๆ อย่างหลากหลาย เช่น การสอนโดยใช้สถานการณ์จำลอง ครูเลือกภาพยนตร์มาเปิดบางช่วงบางตอนผ่านคอมพิวเตอร์ แล้วให้นักเรียนสังเกต วิเคราะห์ ตอบคำถามหรือตัดสินใจภายใต้กระบวนการเหล่านั้น นอกจากนี้ครูยังสามารถปรึกษาผู้เชี่ยวชาญที่อาจไม่สะดวกในการเดินทางโดยให้ผู้เชี่ยวชาญสามารถเจอกับนักเรียน สนทนา และเปลี่ยนประสบการณ์ผ่านระบบออนไลน์ อาจเป็นผ่านแอปพลิเคชันต่าง ๆ เช่น สไกป์ เว็บแคม เฟซบุ๊กไลฟ์

        บางครั้งอาจใช้คอมพิวเตอร์โรงเรียนในการเก็บข้อมูลที่คัดสรรมาแล้วในระบบอินทราเน็ต ( intranet) แล้วให้นักเรียนได้เข้าไปศึกษาหาความรู้จากแหล่งข้อมูลที่ครูจัดหามาให้ อาจมีทีมงานหรือเจ้าหน้าที่ของโรงเรียนที่หาข้อมูลที่ไม่ละเมิดลิขสิทธิ์ โดยนักเรียนและครูร่วมหาข้อมูลเข้ามาใส่ในระบบภายใน โดยครูและเจ้าหน้าที่ ในอนาคตควรจะมีอัตราเจ้าหน้าที่ดูแลระบบคอมพิวเตอร์ เพื่อการตรวจสอบความถูกต้อง การอ้างอิงแหล่งข้อมูลอย่างไม่ละเมิดลิขสิทธิ์ 

ปัญหา อุปสรรค และแนวทางแก้ไขการใช้สื่อ โปรแกรม และน านวัตกรรมมาใช้จัดการเรียนการสอน

คำถามเพื่อนำไปสู่ Action Learning

1. การเปลี่ยนแปลงด้านเทคโนโลยีมีผลต่อการจัดการเรียนการสอนของครูอย่างไร และทัศนคติของครูที่มีต่อเทคโนโลยีควรเป็นอย่างไรจึงจะมีส่วนช่วยให้การจัดการเรียนการสอนของครูมีคุณภาพมากขึ้น
2. ท่านคิดว่านวัตกรรมการศึกษาในเรื่องใดบ้าง ที่สถานศึกษาหรือครูอาจารย์ได้นำมาใช้ในการจัดการเรียนการสอนที่ท่านคิดว่าสามารถพัฒนาผู้เรียนได้เป็นอย่างดี เพราะเหตุใด
3. คุณลักษณะสำคัญของครูอาจารย์ควรมีอะไรบ้าง ที่จะทำให้ครูอาจารย์สามารถปรับการเรียนของนักเรียนและเปลี่ยนการสอนของตนเองให้เหมาะสมกับยุคดิจิทัล

KPIs
1. ร้อยละของครูที่นำเทคโนโลยีสารสนเทศไปใช้
2. สัดส่วนของการนำเทคโนโลยีมาใช้ในคาบเรียน